لحیم کاری یکی از مهمترین کارهایی است که در صنعت الکترونیک وجود دارد. از لحیم کاری برای اتصال دو یا چند قطعه فلزی به یکدیگر استفاده میشود. این اتصال بسیار مستحکم بوده و از سایر روش‌های اتصال پایداری بیشتری دارد. البته در این بین ممکن است برخی از عوامل موجب عدم استحکام کافی در لحیم کاری شوند. یکی از این عوامل آلوده بودن سطح لحیم کاری و بروز اکسیداسیون است. برای حل این مشکل کافیست تا از روغن لحیم استفاده شده و مقداری از آن را قبل از شروع به کار، بر روی سطح موردنظر قرار داد. در ادامه این مطلب قصد داریم تا در رابطه با روغن لحیم و کاربردهای آن اطلاعات بیشتری در اختیارتان قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.
آشنایی با روغن لحیم
روغن لحیم یکی از لوازمی است که در صنعت الکترونیک و بیشتر برای فرایند لحیم کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل استفاده از این ماده این است که روغن لحیم از بروز اتصالات الکترونیکی ضعیف جلوگیری می‌کند. زمانی که از روغن لحیم برای لحیم کاری استفاده شود، سطح عاری از هرگونه آلودگی شده و اکسیداسیون در آن ناحیه شکل نخواهد گرفت. اکسیداسیون به فرایندی گفته میشود که مانع از شکل‌گیری پیوند متالوژی میشود. تنها راه جلوگیری از این عامل، استفاده از روغن لحیم مناسب و باکیفیت است. برای درک بهتر اکسیداسیون باید گفت زمانی که در لحیم کاری دو بخش رسانا را به هم متصل می‌کنیم، به دلیل دمای زیاد در سطح موردنظر یک لایه اکسید به وجود می‌آید. این لایه اکسید به وجود آمده پس از پایان کار ممکن است مانع از تماس الکتریکی قطعات چسبیده به هم شود. برای همین استفاده از موادی مانند روغن لحیم، علاوه بر پاک کردن سطوح، مانع از بروز چنین مشکلاتی خواهد شد. در روغن لحیم یک ماده به نام کلیفون وجود دارد که مواد زائد و اکسیدها را در خود حل می‌کند.
روغن لحیم مایع
روغن لحیم مایع یکی از حالات روغن لحیم است. این حالت از روغن مایع، در بین مردم محبوبیت بیشتری دارد و افراد بیشتری از آن استفاده می‌نمایند. دلیل آن هم این است که روغن لحیم مایع کاربرد آسان‌تری دارد و به راحتی بر روی برد و سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن لحیم مایع همچون دیگر انواع آن، در برندها و مدل‌های مختلفی موجود است. شما می‌توانید این روغن را در حجم مورد نظر خود خریداری کرده و از آن برای لحیم کاری استفاده نمایید. توجه داشته باشید برای خرید روغن لحیم مایع، حتما به برند تولید کننده آن توجه داشته و آن را از برندهای مطرح بازار خریداری نمایید.
ترکیبات روغن لحیم
روغن لحیم معمولا از ترکیب دو یا سه نوع روغن ساخته میشود. این روغن باید از ترکیباتی برخوردار باشد که باعث رسانایی روغن شده و هنگام لحیم کاری مانعی در اتصال فلزات نشود. دلیل اینکه در روغن لحیم از موادی چون کلوفون یا کالیفون استفاده میشود هم همین است. این مواد نوعی حلال هستند که مواد زائد را در خود حل می‌کنند و پس از سرد شدن لحیم، بی‌اثر می‌شوند. برای همین باقی ماندن آنها بر روی برد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر در رابطه با کالیفون اطلاعاتی ندارید باید بگوییم که این ماده که به رزین گام نیز شناخته میشود، ماده‌ای چسبناک بوده که از صمغ درختانی چون کاج استخراج میشود. صمغ این درختان حاوی بیش از 70 درصد کالیفون است. این صمغ در ظرفی در بسته قرار گرفته و تا دمای بالاتر 100 درجه سانتی‌گراد جوشیده میشود. پس از آن آب و ترپنتین به روش تقطیر جمع‌آوری شده و کالیفون بدست می‌آید. این ماده رنگی بین زرد تا قهوه‌ای دارد که نوع روشن‌تر و زردتر آن سفت‌تر هستند و نقطه ذوب بالاتری دارند.
زمان استفاده از روغن لحیم
برای اینکه لحیم کاری را به بهترین نحو ممکن انجام دهید، باید یک سری از نکات را پیش از شروع به کار در نظر بگیرید. یکی از این موارد استفاده از روغن لحیم پیش از لحیم کردن است. زمانی که قصد شروع لحیم دو یا چند قطعه فلزی به یکدیگر را داشتید، باید محل اتصال را به روغن لحیم آغشته کنید. روغن ریخته شده بر روی سطح کار، موجب شده تا مواد اضافه آن محل در روغن حل شود. سپس زمانی که هویه را به محل اتصال نزدیک کنید، روغن به کنار رفته و محل از هرگونه آلودگی و مواد زائد پاک خواهد شد. این ویژگی روغن لحیم است که سبب یک لحیم کاری با کیفیت و مستحکم میشود. البته برخی از سیم‌های لحیم نیز در خود مقداری روغن لحیم دارند که با به کارگیری آنها دیگر نیازی به روغن لحیم جداگانه نخواهد بود.
جایگزین‌های روغن لحیم
مواد دیگری در بازار موجود هستند که عملکردی شبیه به روغن لحیم دارند و در صورت در دسترس نبودن روغن، میتوان از آنها استفاده کرد. فلاکس یکی از این موارد است که خواص روغن لحیم را دارد و با آن شباهت زیادی دارد. این ماده نیز برای جلوگیری از اکسیداسیون پایه قطعات به کار برده میشود. زمانی که فلکس با قلع برخورد کند، یک شکل کروی در آنجا به وجود آمده که علاوه بر ظاهر بهتر، اتصال باکیفیتی ایجاد خواهد کرد. از مایع فلاکس برای خنک کنندگی سطح نیز استفاده میشود. عده‌ای فلاکس را نوعی روغن لحیم می‌دانند.
اتصال سیم‌ها با روغن لحیم
اگر قصد دارید دو سیم را با استفاده از روغن لحیم به هم متصل کنید، این مراحل را انجام دهید. در ابتدا مقداری از سر سیم را لخت کنید و آنها را به هم بپیچانید. سپس باید محل اتصال را به روغن لحیم آغشته کنید. این کار را می‌توانید با استفاده از انگشت یا یک برس کوچک انجام دهید. روغن را به طور کامل بر روی سطح پخش کرده و مطمئن شوید که تمام سطح سیم‌ها را در برگرفته است. بعد از داغ شدن هویه، آن را روی یک قسمت از سیم فشار دهید تا گرما به آنجا منتقل شود. روغن موجود بر روی سطح باید خیلی زود ذوب شده و به مایع تبدیل شود. هویه را تا زمانی که روغن به طور کامل ذوب میشود، نگه دارید. برای سرعت بخشیدن به کار می‌توانید از سیم لحیم استفاده کنید و آن را درون سیم‌های پیچیده شده هم قرار دهید. اگر سیم به اندازه کافی داغ شود، لحیم خیلی زود ذوب شده و اتصال را کامل می‌پوشاند. هویه را از روی سطح بردارید تا سطح اتصال خنک شود.
نکات مربوط به خرید روغن لحیم
برای خرید روغن لحیم همچون هر ماده دیگری، باید به سراغ یک جنس با کیفیت و اصیل بروید. در بازار انواع مختلفی از این روغن‌ها موجود هستند که در بسیاری از خصایص به هم شباهت دارند. روغن‌های لحیم به دو صورت جامد و مایع تولید می‌شوند. عده‌ای معتقدند نوع جامد این روغن‌ها انتخاب بهتری نسبت به نوع مایع است. برای خرید بهترین روغن لحیم حتما گزینه‌ای را انتخاب کنید که امتحان خود را پس داده باشد. در نظر داشته باشید که اگر روغن لحیم مرغوب و مناسب نباشد، هیچ تاثیری در کار نهایی نخواهد داشت. روغن لحیم مطابق با استاندارد ISO 9454-1 اروپا توسط یک کد 4 رقمی دسته‌بندی میشود.
ویژگی‌های روغن لحیم
- روغن لحیم باید به گونه‌ای باشد که تمام اکسیدها و مواد زائد را در خود حل کند.
- روغن لحیم نباید با فلزات ترکیب شود و با آنها واکنشی نشان دهد.
- نقطه ذوب این روغن باید کمتر از نقطه ذوب لحیم باشد تا از آن زودتر ذوب شده و سطح فیبر را پاک نماید.
- کیفیت این روغن باید به گونه‌ای باشد که قدرت نفوذ در فلز را داشته باشد.
کاربردهای دیگر روغن لحیم
روغن لحیم علاوه بر لحیم کاری، در موارد دیگری چون هنر موسیقی استفاده میشود. از این روغن جهت زبر کردن سطح آرشه موسیقی برای جلوگیری از لیز خوردن، وضوح بیشتر و جلوگیری از صدای ناکوک آرشه استفاده میشود. همچنین در روغن لحیم ماده‌ای به نام کلیفون وجود دارد که از آن در صنایعی همچون رنگ و پوشش، مصالح ساختمانی، کاغذسازی، چسب، مهر و موم و.. استفاده میشود.
کار روغن لحیم چیست؟
کار روغن لحیم، افزایش رطوبت برد و همچنین انجام بهتر لحیم کاری با حفظ گرما است. این روغن مزایای بی‌شماری در لحیم کاری دارد و سبب بهتر انجام شدن فرایند لحیم کاری میشود. از دیگر کاربردهای روغن لحیم میتوان به روان کردن سطح برد، جلوگیری از ایجاد توپ یا گوی‌های لحیم و کیفیت بیشتر لحیم کاری اشاره کرد. همچنین بسیاری از افراد از روغن لحیم برای تمیزکاری سطح نوک هویه استفاده می‌کنند. به این صورت که نوک هویه را داخل روغن لحیم کرده و سپس با یک پارچه یا دستمال مناسب، تمام آلودگی‌ها را از روی آن برطرف می‌نمایند. این روغن در سه حالت موجود است که بسته به خصوصیاتشان، میتوان از هر کدام برای لحیم کاری استفاده کرد. این سه حالت عبارتند از:
- روغن لحیم جامد یا غلیظ: این روغن در دمای بسیار پایین ایجاد شده و کاملا به شکل جامد است.
- روغن لحیم نیمه غلیظ یا نیمه مایع: این روغن حالتی بین جامد و مایع دارد و نیمه غلیظ است.
- روغن لحیم مایع یا رقیق: این روغن به شکل کاملا مایع بوده و رقیق است.
از میان حالات روغن لحیم، روغن لحیم در حالت ذوب شده یا مایع استفاده آسان‌تری دارد و به راحتی میتوان از آن بر روی برد استفاده کرد.
سوالات متداول
1- آیا حالت دیگری از روغن لحیم هم وجود دارد؟
بیشترین و محبوبترین حالت روغن لحیم، مربوط به حالت مایع است.
2- در صورتی که فراموش کنیم در ابتدای کار از روغن لحیم استفاده کنیم، آیا میشود در حین کار از آن استفاده کرد؟
روغن لحیم را باید پیش از شروع لحیم کاری استفاده کنید تا سبب تمیزکاری سطح شود و هرگونه مانعی را برطرف کند. برای همین در حین لحیم کاری نباید به سراغ استفاده از این ماده بروید.
3- فلاکس بهتر هست یا روغن لحیم؟
در رابطه با این سوال بهتر است به یکی از مطالب درج شده در سایت تحت همین عنوان رجوع نمایید.
