تفاوت روغن لحیم با روغن فلکس
لحیم‌کاری یکی از مهارت‌های اساسی در زمینه الکترونیک و ساخت‌وساز است. در این فرایند، از فلزات مذاب برای اتصال دو یا چند قطعه فلزی استفاده می‌شود. برای انجام لحیم‌کاری به ابزار و مواد مختلفی از جمله هویه، سیم لحیم، روغن لحیم یا روغن فلکس و غیره نیاز است. ازطرفی در دنیای الکترونیک و لحیم‌کاری، استفاده از مواد مناسب می‌تواند تفاوت بزرگی در کیفیت و دوام اتصالات ایجاد کند. دو ماده‌ی مهم در این فرایند، روغن لحیم و روغن فلکس هستند. در این مقاله، تفاوت‌های این دو ماده و کاربردهای هر یک را بررسی می‌کنیم.
روغن لحیم چیست؟
روغن لحیم ماده‌ای است که برای تمیزکردن سطوح فلزی قبل از لحیم‌کاری و همچنین افزایش جریان‌پذیری مذاب لحیم استفاده می‌شود. این ماده به حذف اکسیدها و چربی‌ها از روی فلز کمک می‌کند و باعث ایجاد پیوندی قوی‌تر بین قطعات می‌شود. روغن لحیم معمولاً به‌صورت مایع یا جامد عرضه می‌شود و از ترکیبات مختلفی مانند رزین، حلال و فعال‌کننده تشکیل شده است.
کاربردهای روغن لحیم
از موارد مورداستفاده روغن لحیم می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ایجاد اتصالات پایدار بین قطعات الکترونیکی
- افزایش رسانایی الکتریکی در محل اتصال
- حفاظت از اتصالات در برابر اکسیداسیون
روغن فلکس (Flux) چیست؟
روغن فلکس نوعی روغن لحیم است که علاوه بر تمیزکردن سطوح فلزی، دارای خاصیت روان‌کنندگی نیز می‌باشد. این ماده به حرکت روان‌تر لحیم مذاب روی فلز کمک می‌کند و باعث ایجاد اتصالی یکنواخت و صاف می‌شود. روغن فلکس همچنین از اکسیدشدن مجدد فلز در حین لحیم‌کاری جلوگیری می‌کند.
فلکس به‌صورت مایع یا خمیری شکل موجود بوده که این دو از نظر خاصیت و کاربرد تفاوتی با هم ندارند. روغن فلکس مایعی بی‌رنگ بوده و بیشتر شبیه آب است. زمانی که از روغن فلکس بر روی سطح موردنظر استفاده کنید، دیگر شاهد اتصال سرد و عدم چسبندگی قطعات به یکدیگر نخواهید بود. پس می‌توان گفت روغن فلکس نقش مهمی در لحیم‌کاری داشته و باعث ایجاد یک لحیم باکیفیت می‌شود.
انواع روغن فلکس
روغن فلکس انواع مختلفی دارد و بر اساس نوع ترکیبات به‌کاررفته، در انواع گوناگونی موجود است. بااین‌حال روغن فلاکس از هر نوعی که باشد، حذف و برداشت اکسیداسیون توسط آن به‌خوبی صورت می‌گیرد. در زیر به انواع مهم روغن فلاکس اشاره می‌کنیم.
- فلاکس آلومینیوم: برای ازبین‌بردن اکسیداسیون بر روی آلیاژهای آلومینیومی
- فلاکس استیل: مخصوص لحیم کاری استیل (این فلاکس بسیار پرقدرت و حساس می‌باشد)
- فلاکس صنعتی مناسب برای استفاده در وان‌های قلع با کد FS
- فلاکس مناسب برای لحیم کاری زیورآلات و بدلیجات با کد FZ
- فلاکس مخصوص بردهای الکترونیکی بدون نیاز به شستشو با کد FM
کاربردهای روغن فلکس
- تسهیل جریان لحیم در سطح کار
- کاهش اکسیداسیون و آلودگی‌ها در محل اتصال
- بهبود کیفیت و ظاهر اتصالات
تفاوت روغن لحیم و روغن فلکسی
حال که با این دو روغن به طور جداگانه آشنا شدید، بهتر است به تفاوت میان روغن لحیم و روغن فلکسی پی ببرید. همان‌طور که گفته شد هر دوی این روغن‌ها برای جلوگیری از اکسیداسیون و تمیزکردن سطوح برد استفاده می‌شوند. این روغن‌ها رطوبت برد را افزایش داده و از بروز گوی‌های گرد لحیم بر روی برد جلوگیری می‌کنند. بااین‌حال تفاوت‌هایی میان روغن لحیم و روغن فلکسی وجود دارد که باعث می‌شود برخی از افراد یکی از این دو را بر دیگری ترجیح دهند. در ادامه به تفاوت میان این دو ماده پرداخته و مزیت هر کدام را نسبت به دیگری بیان خواهیم کرد. پیش از هر چیزی به این نکته توجه داشته باشید که از روغن لحیم برای تعویض کاری بردهای الکترونیکی و مونتاژ نباید استفاده کرد؛ دلیل آن هم این است که روغن لحیم باعث ایجاد اتصال کوتاه در مدار خواهد شد.
کیفیت
زمانی که از روغن فلکسی به‌جای روغن لحیم استفاده کنید، نتیجه کار بهتر خواهد شد. روغن فلکسی از روی سطوح با هر حلالی پاک شده و اثری از خود به‌جای نمی‌گذارد. اما ازآنجایی‌که روغن لحیم در برابر پاک‌کننده‌ها مقاوم‌تر است، به‌سختی از روی برد پاک شده و ممکن است رد آن بر روی مدار بماند. همین امر سبب شده تا مدار کمی از نظر ظاهری دچار مشکل شود. علاوه بر این، روغن فلکس از آسیب‌دیدگی قطعات جلوگیری کرده و از نوک هویه و سوختن قطعات برد پیشگیری می‌کند.
نقطه ذوب
نقطه ذوب خمیر فلکسی از نقطه ذوب روغن لحیم بیشتر است. در نتیجه برای ذوب‌شدن آن به انرژی و گرمای بیشتری احتیاج خواهد بود. البته ازآنجایی‌که روند ذوب‌شدن روغن فلکسی به‌آرامی صورت می‌گیرد، سبب ایجاد ظرافت در نتیجه کار خواهد شد. یکی دیگر از خصوصیات روغن Flux این است که دما و حرارت را به طور یکنواختی بر روی کل سطح پخش کرده و مانع از سوختن قطعات می‌شود.
قیمت
در حال حاضر با مقایسه قیمت روغن‌های لحیم و روغن‌های فلاکس موجود در بازار، می‌توان گفت روغن فلاکس از قیمت پایین‌تری نسبت به روغن لحیم برخوردار است.
مضر بودن دود
هر دوی این روغن‌ها در زمان اعمال حرارت و گرما، از خود دودی تولید می‌کنند که مضر است. گازهای سمی متصاعد شده از روغن لحیم و فلاکس برای سلامتی انسان مضر بوده و بهتر است با به‌کارگیری تمهیداتی، از تنفس آنها خودداری کرد. با بررسی‌های صورت‌گرفته مشخص شده دودی که از روغن فلکسی تولید می‌شود، از ضرر کمتری نسبت به دود روغن لحیم برخوردار است. بااین‌حال بهتر است هنگام استفاده از هر کدام از این مواد، از ماسک استفاده کرده و محیط را به یک دستگاه تهویه مناسب تجهیز کنید.
کاربرد
ازآنجایی‌که روغن فلکس انواع زیادی دارد، از آن در بسیاری از صنایع می‌توان استفاده کرد. همین امر سبب شده تا افراد بیشتر به خرید روغن فلاکس روی بیاورند و برای کارهای ترمیم و اتصال مجدد، به سراغ روغن لحیم بروند.
سرعت کار
یکی دیگر از تفاوت‌های میان این دو ماده، در سرعت اتصال است. ازآنجایی‌که کیفیت روغن فلکس بیشتر از روغن لحیم است، اتصال قطعات با آن زودتر انجام خواهد شد. برای همین اگر در لحیم کاری سرعت کار برایتان مهم است، بهتر است به سراغ روغن فلاکس بروید.
میزان صدمه به نوک هویه
همان‌طور که گفته شد روغن فلکس با پخش سراسری گرما مانع از آسیب‌دیدن قطعات می‌شود. همچنین استفاده از این ماده برای تمیزکردن نوک هویه مناسب‌تر است؛ چرا که ممکن است روغن لحیم باعث اکسیدشدن مواد روی نوک هویه شده و به آن آسیب برساند. پس اگر قصد تمیزکردن نوک هویه را داشتید، بهتر است از میان این دو ماده به سراغ روغن فلاکس بروید.
نحوه استفاده از روغن لحیم و روغن فلکس
زمان استفاده از این روغن‌ها، پیش از شروع فرایند لحیم کاری است. برای این کار باید قبل از لحیم کاری محل اتصال خود را به مقداری از روغن لحیم یا روغن فلکس آغشته کنید. زمانی که هویه را به محل اتصال و روغن نزدیک کنید، روغن مواد زائد و گردوغبار روی سطح را در خود حل خواهد کرد. این امر سبب شده تا محیط از هرگونه آلودگی پاک شود و از بروز اکسید در محل جلوگیری شود.
درصورتی‌که در ابتدای کار فراموش کردید از روغن لحیم استفاده کنید، به‌هیچ‌وجه در حین کار برای این کار اقدام نکنید؛ زیرا استفاده از روغن لحیم و فلکس در حین لحیم کاری باعث می‌شود تا از ذوب‌شدن قلع جلوگیری و لحیم کاری به‌خوبی صورت نگیرد. با به‌کارگیری روغن لحیم یا فلکس در محل اتصال، رطوبت منطقه افزایش پیدا کرده و با حفظ گرما، لحیم به شکل خوبی انجام خواهد شد. برای خرید روغن لحیم یا فلکس از مراکز معتبر اقدام کرده و روغنی که از کیفیت بالایی برخوردار است را خریداری کنید. روغن خوب روغنی است که پس از اعمال گرما و حرارت، به‌خوبی پخش شده و تمام مواد زائد را در خود حل کند.
جمع‌بندی
در این مقاله به طور کامل به بررسی روغن لحیم و روغن فلکس پرداخته و تفاوت‌هایشان را شرح دادیم. همان‌طور که گفته شد هر دوی این مواد برای جلوگیری از اکسیداسیون در حین لحیم کاری و تمیزکردن سطح برد به کار برده می‌شوند. به‌کارگیری این مواد باعث شده تا کیفیت لحیم کاری بیشتر شده و اتصال به‌خوبی برقرار شود. حال اگر در انتخاب بین روغن لحیم و روغن فلکس دچار تردید هستید، بهتر است به نوع کار و بودجه خود توجه کنید. روغن فلکس قیمت پایین‌تری نسبت به روغن لحیم داشته و درعین‌حال باعث ایجاد اتصال قوی‌تر و تمیزتری می‌شود. این روغن عملکرد خوبی در پاک‌کردن سطوح و نوک هویه دارد و ازاین‌حیث نسبت به روغن لحیم مزیت دارد. ازآنجایی‌که این ماده به‌صورت مایع و جامد موجود است، در صنایع مختلفی از آن استفاده می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم برای لحیم کاری قطعاتی چون زیورآلات و لحیم کاری قطعات بردهای SMD به سراغ روغن فلکس بروید. این روغن خواص زیادی دارد و استفاده از آن بسیار آسان است.