نحوه تمیز کردن بردهای الکترونیکی

بردهای مدار الکترونیکی در حین استفاده ممکن است در معرض انواع مختلف آلودگی قرار بگیرند. تمیزکردن آن‌ها فرایندی حساس است. در صورت برخورد نادرست با برد، اجزا و اتصالات به‌راحتی آسیب می‌بینند. قبل از شروع کار، مطمئن شوید که نحوة جداکردن و دوباره سرهم کردن دستگاه را می‌دانید.

نحوه تمیزکردن بردهای مدار الکترونیکی به نوع آلودگی بستگی دارد. گردوغبار را می‌توان با برس یا هوای فشرده تمیز کرد. آلودگی‌های جزئی را می‌توان با حلال پاک کرد. بااین‌حال، خوردگی شدید باید با جوش‌شیرین برطرف شود.

همیشه در حین فرایند تمیزکردن مراقب باشید. ابتدا دستگاه را از منبع تغذیه جدا کنید و از ایستادن در نزدیکی آب خودداری کنید و لباس خشک بپوشید.

بردهای مدار چگونه کثیف می‌شوند؟

بردهای مدار باگذشت زمان به دلیل وجود گردوغبار، آب و سایر آلودگی‌ها کثیف می‌شوند که می‌تواند منجر به عملکرد ناکارآمد دستگاه شود. دستگاه‌هایی با فن داخلی به‌ویژه در معرض خطر هستند، زیرا می‌توانند آلودگی‌های هوا را به داخل کشیده و باعث گرمای بیش از حد و خرابی قطعات شوند. در اینجا برخی از دلایل آن آورده شده است:

در طول فرایند تولید، بردهای مدار ممکن است با بقایای مواد شیمیایی و فلاکس‌های مختلف مورداستفاده در لحیم‌کاری و تمیزکاری آلوده شوند. این بقایا می‌توانند گردوغبار و رطوبت را جذب کرده و منجر به خوردگی و خرابی‌های الکتریکی شوند. تمیزکاری نادرست یا شستشوی ناکافی پس از تولید می‌تواند یک‌لایه مضر از آلودگی‌ها را روی سطح برد باقی بگذارد.

محیط کار نقش مهمی در آلودگی برد مدار دارد. محیط‌های پر گردوغبار، مرطوب یا آلوده به مواد شیمیایی می‌توانند رسوب آلودگی‌ها روی بردهای مدار را تسریع کنند. تهویه ضعیف و قرارگرفتن بیش از حد در معرض گرما نیز می‌تواند به تخریب قطعات و تجمع آلودگی کمک کند. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه IEEE نشان داد که تجمع گردوغبار می‌تواند باعث کاهش تا 20 درصدی جریان هوا شود که منجر به گرمای بیش از حد اجزای الکترونیکی می‌شود.

استفاده غفلت‌آمیز یا نادرست از دستگاه‌های الکترونیکی می‌تواند منجر به آلودگی زودرس و آسیب به بردهای مدار شود. ریختن مایعات، قرارگرفتن در معرض دمای شدید و شوک مکانیکی می‌تواند آلودگی‌های مختلفی را وارد کرده و باعث آسیب فیزیکی به قطعات برد شود.

آلودگی برد مدار ناشی از منابع مختلفی از جمله بقایای تولید، عوامل محیط کار و شیوه‌های نادرست کاربر است. درک علل خرابی دستگاه‌های الکترونیکی برای توسعه استراتژی‌های مؤثر تمیزکاری و نگهداری برای اطمینان از عملکرد بهینه ضروری است.

چرا تمیزکردن بردهای مدار ضروری است؟

یکی از دلایل اصلی تمیزکردن بردهای مدار، تضمین عملکرد بهینه آن‌ها است. گردوغبار می‌تواند با اتصالات الکتریکی روی برد تداخل کرده و باعث ایجاد مقاومت و افزایش حرارت شود. این امر می‌تواند منجر به کاهش عملکرد و در موارد شدید، خرابی قطعات شود. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه توسط ASHRAE نشان داد که تجمع گردوغبار به میزان 0.42 گرم بر متر مربع می‌تواند باعث افزایش دمای 1 درجه سانتی‌گراد شود که می‌تواند بر عملکرد قطعات الکترونیکی حساس تأثیر بگذارد.

اهمیت تمیزکردن بردهای مدار الکترونیکی

تمیزکردن بردهای مدار برای جلوگیری از خوردگی امری ضروری است. این قطعات الکترونیکی ذرات بسیاری را جذب می‌کنند که می‌توانند رطوبت هوا را جذب کرده و خطر خوردگی را افزایش دهند. خوردگی می‌تواند به مسیرهای مسی روی برد آسیب رسانده و منجر به قطع مدار و خرابی دستگاه شود. مطالعه‌ای که در مجله انجمن الکتروشیمیایی منتشر شده است، نشان می‌دهد که حتی مقدار کمی کلرید که یک جزء رایج گردوغبار است، می‌تواند آغازگر خوردگی روی سطوح مسی باشد. پوشش اپوکسی، پوشش اسپری آئروسل و ماسک لحیم‌کاری برای جلوگیری از اکسیداسیون و تمیزکردن خوردگی معمولاً استفاده می‌شوند.

تمیزکردن بردهای مدار برای جلوگیری از رشد دندریتیک ناشی از باقی‌مانده‌های یونی نیز ضروری است. محققان دریافته‌اند که آلودگی یونی بالا روی بردهای مدار منجر به کاهش مقاومت عایقی و استحکام دی‌الکتریک می‌شود. رشد دندریت روی سطح PCB عمر محصول الکترونیکی را کاهش می‌دهد. IPC رشد دندریت را به‌عنوان رشد رشته فلزی رسانا روی PCB از طریق یک محلول الکترولیتی تحت‌تأثیر ولتاژ DC تعریف می‌کند. برای جلوگیری از این امر، سازنده باید به استاندارد IPC-5704 پایبند باشد.

تمیزکردن بردهای مدار همچنین به افزایش طول عمر آن‌ها کمک می‌کند. تجمع گردوغبار و آلودگی می‌تواند باعث سایش زودرس اجزای تشکیل‌دهنده شده و منجر به کاهش عمر دستگاه شود. برای اطمینان از قابلیت اطمینان و دوام مدارهای مجتمع، تمام باقی‌مانده‌های فلاکس را از برد مدار پاک کنید.

در نهایت، تمیزکردن بردهای مدار به دلایل ایمنی ضروری است. گردوغبار انباشته شده می‌تواند قابل‌اشتعال باشد و در صورت تماس با یک قطعه داغ باعث آتش‌سوزی شود. آتش‌سوزی‌های الکتریکی 13 درصد از کل آتش‌سوزی‌های خانگی را تشکیل می‌دهند که بسیاری از آن‌ها ناشی از تجمع گرد و غبار روی اجزای الکتریکی است.

در نتیجه، تمیزکردن بردهای مدار برای حفظ عملکرد مطلوب، جلوگیری از خوردگی، افزایش عمر دستگاه و اطمینان از ایمنی ضروری است. تمیزکردن منظم باید بخشی از روتین نگهداری هر دستگاه الکترونیکی باشد.

زمان مناسب برای تمیزکردن بردهای مدار

تعیین زمان مناسب برای تمیزکردن یک برد مدار برای حفظ عملکرد و طول عمر آن بسیار مهم است. چندین نشانه وجود دارد که نشان می‌دهد ممکن است یک برد مدار نیاز به تمیزکردن داشته باشد.

یکی از واضح‌ترین علائم، تجمع قابل‌مشاهده گردوغبار روی برد مدار است. این تجمع ممکن است به‌صورت گردوغبار روی قطعات و مسیرها یا به‌صورت توده‌هایی در گوشه‌ها و شکاف‌های برد دیده شود. گردوغبار می‌تواند باعث ایجاد مقاومت و گرمای بیش از حد روی برد شود که منجر به کاهش عملکرد و در موارد شدید، خرابی قطعات می‌شود.

یکی دیگر از نشانه‌های نیاز به تمیزکردن برد مدار، عملکرد نادرست یا ضعیف دستگاه است. این مشکل ممکن است به‌صورت گرم‌شدن بیش از حد، کندی یا خرابی دستگاه ظاهر شود. این مشکلات می‌توانند ناشی از تداخل گردوغبار با اتصالات الکتریکی روی برد یا گرم‌شدن بیش از حد قطعات باشند.

زمان تمیزکردن همچنین می‌تواند به محیطی که دستگاه در آن استفاده می‌شود بستگی داشته باشد. دستگاه‌هایی که در محیط‌های گردوغبار یا صنعتی استفاده می‌شوند ممکن است نیاز به تمیزکردن مکرر نسبت به دستگاه‌هایی که در محیط‌های تمیز و کنترل شده استفاده می‌شوند، داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، ممکن است یک کامپیوتر استفاده شده در یک دفتر کارگاه ساختمانی نیاز به تمیزکردن ماهانه داشته باشد، درحالی‌که یک کامپیوتر در یک دفتر تمیز و دارای تهویه‌مطبوع ممکن است فقط هر شش ماه یکبار نیاز به تمیزکردن داشته باشد.

علاوه بر این نشانه‌ها، توصیه می‌شود که برنامه تمیزکردن منظمی برای بردهای مدار داشته باشید. تمیزکردن منظم می‌تواند از تجمع گردوغبار و آلودگی جلوگیری کرده و خطر مشکلات عملکردی را کاهش داده و طول عمر دستگاه را افزایش دهد.

در نتیجه، زمان مناسب برای تمیزکردن یک برد مدار را می‌توان باتوجه‌به تجمع قابل‌مشاهده گردوغبار، مشکلات عملکرد دستگاه، محیط کار و فرکانس توصیه شده تمیزکردن تعیین کرد. تمیزکردن منظم می‌تواند به حفظ عملکرد و افزایش طول عمر دستگاه‌های الکترونیکی کمک کند.

ابزارهای ضروری برای تمیزکردن بردهای مدار

• برس‌های ضد الکتریسیته ساکن: این برس‌ها برای جلوگیری از تجمع الکتریسیته ساکن طراحی شده‌اند که می‌تواند به اجزای الکترونیکی حساس آسیب برساند. آن‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی برای دسترسی به قسمت‌های مختلف برد مدار موجود هستند. برس‌های ضد الکتریسیته ساکن معمولاً از الیاف رسانا مانند کربن یا فلز ساخته شده‌اند تا بارهای ساکن را پراکنده کنند.
• هوای فشرده: از هوای فشرده برای دمیدن گردوغبار و آلودگی از روی برد مدار بدون تماس با اجزا استفاده می‌شود. مهم است که از قوطی هوای فشرده مخصوص الکترونیک استفاده کنید، زیرا حاوی هیچ رطوبت یا آلودگی نیست که بتواند به برد آسیب برساند. هنگام استفاده از هوای فشرده، باید قوطی را به‌صورت عمودی نگه داشته و فاصله ایمنی را از برد حفظ کنید تا از آسیب‌دیدن آن جلوگیری شود.
• گوش‌پاک‌کن و پارچه‌های بدون پرز: گوش‌پاک‌کن و پارچه‌های بدون پرز برای تمیزکردن مناطق سخت‌سر و پاک‌کردن مواد شوینده مفید هستند. آن‌ها می‌توانند همراه با محلول‌های تمیزکننده برای ازبین‌بردن آلودگی و کثیفی از روی برد مدار استفاده شوند. استفاده از مواد بدون پرز بسیار مهم است تا از گیرکردن الیاف در اجزا جلوگیری شود.
• بند مچ دست ضد الکتریسیته ساکن: اگرچه بند مچ دست ضد الکتریسیته ساکن به طور مستقیم یک ابزار تمیزکننده نیست، اما برای جلوگیری از تخلیه الکترواستاتیک (ESD) هنگام کار با بردهای مدار ضروری است. این بند به‌دور مچ دست بسته می‌شود و به یک سطح زمین متصل می‌شود تا هرگونه بار ساکن روی بدن به طور ایمن پراکنده شود.
• پنس و ابزارهای تیز: از پنس و ابزارهای تیز می‌توان برای برداشتن آلودگی‌های بزرگ‌تر یا جداکردن آلودگی‌های سرسخت از روی برد مدار استفاده کرد. مهم است که از مواد غیر رسانا مانند پلاستیک یا سرامیک استفاده شود تا از ایجاد اتصال کوتاه جلوگیری شود.

این ابزارها به طور گسترده در دسترس هستند و می‌توان آن‌ها را از فروشگاه‌های الکترونیک، خرده‌فروشان آنلاین یا تأمین‌کنندگان تخصصی خریداری کرد. ابزارهای مناسب برای تمیزکردن مؤثر بردهای مدار و حفظ عملکرد و طول عمر آن‌ها بسیار مهم هستند.

تمیزکردن گردوغبار از بردهای مدارچاپی

گردوغبار می‌تواند سرعت عملکرد یک برد مدار را کاهش داده و حتی آن را غیرقابل‌استفاده کند. دو روش اصلی برای پاک‌کردن آلودگی‌های خشک وجود دارد:

1. روش برس زدن: از یک برس کوچک و نرم برای حذف گردوغبار استفاده کنید. یک قلم‌موی رنگ‌روغن با موی اسب برای این کار مناسب است.
2. روش هوای فشرده: هوا را به‌صورت پالس‌های کوتاه به سمت برد بپاشید. قوطی هوا را به‌صورت عمودی نگه دارید و نازل را چند سانتی‌متر از قطعات فاصله دهید. هوای فشرده می‌تواند به اتصالات الکترونیکی آسیب برساند؛ بنابراین از این روش به طور مرتب استفاده نکنید.

نکته: برای تمیزکردن دقیق‌تر، می‌توانید از برس ضد استاتیک نیز استفاده کنید. همچنین، پس از تمیزکردن، برد را در محیطی بدون گردوغبار خشک کنید.

توجه: در صورت وجود آلودگی‌های شدید یا چسبناک، از حلال‌های مناسب و بادقت استفاده کنید. همیشه قبل از استفاده از هر ماده شیمیایی، اطلاعات ایمنی آن را مطالعه کنید.

تمیزکردن آلودگی از بردهای مدارچاپی

چربی، رزین لحیم‌کاری یا روغن می‌توانند یک‌لایه چسبناک روی برد مدارچاپی ایجاد کنند. این خود یک مشکل است و می‌تواند منجر به آلودگی بیشتر توسط گردوغبار و خاک شود. چند روش برای تمیزکردن آلودگی‌های مرطوب وجود دارد:

• الکل ایزوپروپیل: یک پنبة گوش را در الکل ۹۰ تا ۱۰۰ درصد فروببرید. مطمئن شوید که پنبه فقط کمی مرطوب باشد. پنبه را روی آلودگی بکشید تا آن را جدا کنید. خیلی نیرو وارد نکنید. پس از اتمام کار، اجازه دهید الکل خشک شود.
• آب دیونیزه: می‌توانید به جای الکل از آب دیونیزه برای پاک کردن برد استفاده کنید. از کمترین مقدار آب استفاده کنید. قبل از استفاده، مطمئن شوید که برد را کاملا خشک کرده‌اید.
• مواد پاک‌کننده تخصصی: می‌توانید از مواد پاک‌کننده مخصوص بردهای مدارچاپی استفاده کنید که برای آلودگی‌های خاص طراحی شده‌اند. مطمئن شوید که پاک‌کننده‌ای که استفاده می‌کنید خیلی قوی نیست. ممکن است بخواهید ابتدا محصول را روی یک برد قدیمی امتحان کنید.

نکته: برای جلوگیری از آسیب به قطعات الکترونیکی، در هنگام تمیزکردن برد مدارچاپی، احتیاط لازم را رعایت کنید و از تماس مستقیم آب با قطعات حساس خودداری نمایید.

چگونه زنگ‌زدگی را از برد مدار الکترونیکی پاک کنیم؟

زنگ‌زدگی روی بردهای مدار معمولاً به دلیل قرارگرفتن در معرض رطوبت یا نشت اسید از باتری‌ها ایجاد می‌شود. ممکن است تمیزکردن زنگ‌زدگی با الکل یا حلال‌های دیگر بسیار دشوار باشد. اگر هیچ روش دیگری جواب نداد، از جوش‌شیرین استفاده کنید.

مواد موردنیاز

• جوش‌شیرین
• آب
• یک‌کاسه
• گوش پاک
• الکل ایزوپروپیل

مراحل پاک‌کردن زنگ‌زدگی از برد مدار الکترونیکی

1. تهیه خمیر جوش‌شیرین: جوش‌شیرین و آب را در یک‌کاسه با هم مخلوط کنید تا خمیری روان به دست آید.
2. اعمال خمیر: گوش پاک را به خمیر آغشته کرده و آن را به‌آرامی روی قسمت‌های زنگ‌زده برد مدار بمالید تا کاملاً پوشیده شود.
3. خشک‌شدن خمیر: اجازه دهید خمیر روی برد مدار خشک شود. این کار معمولاً 24 ساعت طول می‌کشد.
4. پاک‌کردن خمیر: یک گوش پاک را به الکل ایزوپروپیل آغشته کرده و از آن برای پاک‌کردن ملایم خمیر خشک شده و زنگ‌زدگی استفاده کنید.

چرا جوش‌شیرین؟

جوش‌شیرین یک ماده ساینده ملایم است که می‌تواند به‌آرامی زنگ‌زدگی را از بین ببرد بدون اینکه به قطعات الکترونیکی آسیب برساند. همچنین، جوش‌شیرین خاصیت قلیایی دارد که می‌تواند به خنثی‌کردن اسید باقی‌مانده کمک کند.

چرا الکل ایزوپروپیل؟

الکل ایزوپروپیل یک حلال مؤثر است که می‌تواند به پاک‌کردن باقی‌مانده خمیر جوش‌شیرین و هرگونه آلودگی دیگری کمک کند. همچنین، الکل ایزوپروپیل به‌سرعت تبخیر می‌شود و هیچ باقیمانده‌ای روی برد مدار باقی نمی‌گذارد.

جمع‌بندی

تمیزی و نگهداری بردهای مدار برای اطمینان از عملکرد بهینه و طول عمر دستگاه‌های الکترونیکی ضروری است. با رعایت مراحل صحیح تمیزکاری، استفاده از ابزار و مواد شوینده مناسب و توجه به نکات ایمنی، می‌توانید به طور مؤثر بردهای مدار خود را تمیز کرده و از مشکلات احتمالی مانند خوردگی، گرمایش بیش از حد و خرابی دستگاه جلوگیری کنید. در برخی موارد، ممکن است برای دستگاه‌های پیچیده یا با ارزش بالا یا در صورت آلودگی یا آسیب شدید، خدمات تمیزکاری حرفه‌ای لازم باشد. با درک اهمیت تمیزی برد مدار و اجرای روش‌های نگهداری منظم، می‌توانید به افزایش عمر دستگاه‌های الکترونیکی خود و حفظ کارایی آن‌ها کمک کنید.