ابزار مورد نیاز لحیم کاری

لحیم کاری یکی از فرایندهای مهمی است که هر فرد برقکار و الکترونیک کاری باید با آن آشنایی داشته باشد. برای انجام این فرایند نیاز به ابزارالات و تجهیزات خاصی است. از آنجایی که این ابزارها در کیفیت لحیم کاری نقش مهمی دارند، باید نسبت به آنها شناخت کافی داشت. برای شروع لحیم کاری نیاز به آماده کردن لوازم مورد نیاز لحیم کاری و آشنایی با کارکرد هر کدام است. از آنجایی که این مسئله برای تازه‌کاران بسیار مهم است، در این مطلب به بررسی ابزارهای مورد نیاز لحیم کاری پرداخته و کاربرد هر کدام را شرح خواهیم داد.

معرفی مهمترین ابزارهای لحیم کاری

• هویه

 

بی‌شک هویه اصلی‌ترین وسیله‌ برای انجام لحیم کاری است. برای همین افرادی که برای اولین بار قصد لحیم کاری دارند، باید با انواع آن آشنا بوده و از مناسبترین مدل آن برای کار استفاده نمایند. هویه‌ها بر اساس توان مصرفی و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و تنوع زیادی دارند. برای همین انتخاب از میان آنها کمی مشکل است. پیشنهاد ما این است پیش از اقدام به خرید هویه، حتما نسبت به انواع آن اطلاعات لازم را کسب کرده و سپس برای خرید اقدام کنید. در اینجا ما به چند مدل مهم و پرکاربرد هویه اشاره خواهیم داشت.

هویه‌های قلمی: این هویه پرکاربردترین نوع هویه بوده و بیشتر افراد کار خود را با این نوع از هویه‌ها شروع می‌کنند. همانطور که از اسم این هویه مشخص است، هویه قلمی ظاهری به شکل قلم داشته و به راحتی در دست قرار می‌گیرد. این هویه‌ها به صورت اتصال مستقیم به برق شهری و یا با استفاده از یک منبع تغذیه مانند باتری یا گاز قابل استفاده خواهند بود.

هویه تفنگی: هویه تفنگی از نظر ظاهری شبیه به تفنگ است و دلیل نامگذاری آن نیز به همین خاطر است. هویه تفنگی همچون هویه قلمی کاربرد زیادی دارد و استفاده از آن بسیار راحت است. کافیست آن را به برق شهری وصل کنید و از آن به راحتی استفاده نمایید.

هویه رومیزی: هویه رومیزی یا هیتر یکی دیگر از انواع هویه بوده که بیشتر مناسب افراد حرفه‌ای است. برای همین اگر جزو افراد مبتدی در لحیم کاری هستید، بهتر است به سراغ هیترها نروید. این نوع از هویه‌ها دارای ابعاد بزرگی هستند و دما و توان را می‌توان را در آنها تنظیم کرد.

نکات قابل توجه برای خرید هویه

• هویه را بر اساس توان مناسب با پروژه خود خریداری کنید. هویه‌هایی که دارای توان‌ پایین مانند 40 وات هستند، برای قطعات حساس مناسبند؛ زیرا قطعاتی چون خازن و مقاومت نسبت به توان و حرارت‌های بالا حساسند و دچار آسیب و سوختگی می‌شوند. برای همین حتما هویه‌ای را خریداری کنید که با نوع پروژه‌تان سازگاری داشته باشد.
• در صورتی که هویه به زمان زیادی برای گرم کردن محل اتصال نیاز داشته باشد، دچار ورود گرما به قطعه و آسیب دیدن آن خواهد شد. در نتیجه حتما موقع خرید هویه این مسئله را در نظر داشته باشید.
• نوک هویه باید به گونه‌ای باشد که در زمان اعمال حرارت، دچار آسیب نشود. برای همین هنگام خرید هویه، نوکی را انتخاب کنید که کاملا نسوز باشد.

• سیم لحیم

سیم لحیم یکی دیگر از ابزارهای مورد نیاز برای لحیم کاری است. سیم لحیم از ترکیب دو آلیاژ مهم سرب و قلع ساخته می‌شود و در وزن و قطرهای مختلفی در بازار موجود است. برای همین برای خرید سیم لحیم نیز باید به قطر و اندازه آن دقت داشته و اندازه مناسب آن را خریداری نمایید. معمولا از سیم‌های لحیم نازک برای کار بر روی بردهای الکترونیکی و لحیم کاری قطعات SMD و از اندازه ضخیم آن برای کارهای صنعتی استفاده می‌شود. همانطور که گفتیم سیم لحیم از آلیاژهای قلع و سرب ساخته شده که مقدار هرکدام به صورت درصدی بر روی قرقره سیم لحیم درج می‌شود. به طور کلی سیم لحیمی که از قلع بیشتری برخوردار باشد، دارای کیفیت و مرغوبیت بیشتری خواهد بود. سیم‌ لحیم 63/37 که نشانگر 63 درصد قلع و 37 درصد سرب است، از پرکاربردترین سیم‌های لحیم است. در برخی از سیم‌های لحیم به جای سرب از مواد جایگزین دیگری مانند آلیاژ نقره استفاده می‌شود. دلیل آن هم به خاطر سمی بودن ماده سرب است. برای همین اگر به این ماده حساسیت داشته و از نظر اقتصادی مشکلی در خرید سیم لحیم حاوی نقره ندارید، بهتر است برای لحیم کاری از این سیم استفاده نمایید.

• روغن لحیم یا روغن فلاکس

 

روغن لحیم و فلاکس جزو مواد لازم و ضروری برای لحیم کاری هستند. هر دوی این روغن‌ها کاربرد یکسان دارند و وجود یکی از آنها برای لحیم کاری کافی خواهد بود. این روغن‌ها در جهت تمیزکاری سطح برد و جلوگیری از اکسیداسیون به کار برده می‌شوند. در واقع زمانی که مقداری از این روغن را بر روی سطح مورد نظر بریزید، سطح از هرگونه آلودگی و گرد و غبار پاک شده و در آن محل دیگر اکسیدی رخ نخواهد داد. روغن فلاکس یا لحیم از بروز اتصال سرد و بی‌کیفیت در محل جلوگیری کرده و باعث ایجاد یک لحیم با کیفیت می‌شوند. روغن لحیم و روغن فلاکس در برخی از ویژگی‌ها با هم تفاوت دارند. در رابطه با تفاوت این روغن‌ها در مقاله‌ای تحت همین عنوان صحبت کردیم. همانطور که اشاره داشتیم روغن لحیم و روغن فلاکس از نظر کیفیت، قیمت، نقطه ذوب، سرعت کار، کاربرد، مضر بودن و آسیب‌رسانی با هم تفاوت‌هایی دارند. با آگاهی از تفاوت‌ روغن لحیم و روغن فلاکس می‌توانید مناسبترین آنها را برای پروژه خود خریداری نمایید.

• پایه هویه

پایه هویه وسیله‌ای است که از آن برای قرار دادن هویه در حین کار استفاده می‌شود. زمانی که هویه را به برق وصل کرده و نوک آن داغ می‌شود، نوک هویه آسیب‌پذیرتر شده و ممکن است با برخورد به اجسامی چون پلاستیک دچار آسیب شود. برای همین با قرار دادن هویه بر روی پایه نگهدارنده، از برخورد نوک آن با لبه میز و اجسام دیگر جلوگیری خواهد شد. علاوه بر این، زمانی که هویه را بر روی پایه نگهدارنده هویه قرار دهید، از خطر سوزاندن فرش، سیم، دست و … جلوگیری خواهد شد. در نتیجه می‌توان گفت پایه هویه یکی دیگر از لوازم حیاتی و پرکاربرد برای لحیم کاری است. معمولا پایه هویه از یک محفظه سیم پیچ مانند تشکیل شده که هویه درون آن جای می‌گیرد.

• پاک کننده نوک هویه

 

زمانی که به لحیم کاری می‌پردازید، نوک هویه مدام آغشته به لحیم‌های اضافی خواهد شد. در صورتی که این مواد اضافی از روی نوک هویه پاک نشوند، مشکلاتی در حین کار پیش خواهد آمد. برای همین بهتر است برای شروع لحیم کاری، یک پاک کننده نوک هویه مناسب نیز خریداری نمایید. پاک کننده‌های نوک هویه انواع زیادی دارند که به آنها نیز در مطلبی جداگانه با عنوان بهترین پاک کننده نوک هویه اشاره داشتیم. این پاک کننده‌ها عبارتند از اسفنج نسوز مرطوب، اسفنج نسوز خشک، سمباده زبر و نرم و سیم پاک کننده. کاربرد تمام این پاک کننده‌ها یکسان است و تنها در برخی خصوصیات دارای تفاوت می‌باشند.

• قلع کش

قلع کش از دیگر لوازم‌هایی است که باید در حین لحیم کاری به همراه داشته باشید. این وسیله برای برداشتن قلع‌های اضافی موجود بر روی بردهای الکترونیکی استفاده می‌شود. همیشه در انتهای فرایند لحیم کاری، مقداری قلع اضافی بر روی مدار باقی مانده که نیاز است آنها را با ابزار مناسب برداشت. قلع کش مناسبترین ابزار برای این کار بوده و باعث می‌شود تا قلع‌های اضافی به طور کامل از روی برد برداشته شوند. قلع کش‌ها انواع گوناگونی دارند که پرکاربردترین آنها عبارتند از قلع کش پمپی و قلع کش سیمی. قلع کش سیمی از انواع ابزارهای مصرفی بوده و با به اتمام رسیدن به انتهای سیم، دیگر قابل استفاده نخواهد بود. اما قلع کش پمپی که ظاهری قلم مانند دارد، در صورت نگهداری درست برای مدتها قابل استفاده خواهد بود. قلع کش پمپی از طریق پمپاژ قلع‌های اضافی را به درون خود مکش کرده و کاربری آسانی دارد. برای همین اگر برای اولین بار قصد خرید و استفاده از قلع کش دارید، بهتر است به سراغ انواع پمپی آن بروید.

• ابزارهای دستی

لوازمی چون دم باریک و سیم چین جزو ابزارهای دستی لازم برای لحیم کاری هستند. از سیم چین برای بریدن پایه اضافی قطعات و دم باریک برای نگهداشتن قطعات کوچک استفاده می‌شود. برای همین بهتر است این لوازم را نیز جزو لیست خرید اقلام خود داشته باشید و آنها را در ابعاد مناسب تهیه نمایید.

معرفی چند ابزار موثر دیگری برای لحیم کاری

• فتیله لحیم

 

 

فتیله لحیم یکی از ابزارهایی است که در فرآیند لحیم کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار برای برداشتن قلع‌های اضافی از روی برد و مدارهای الکترونیکی استفاده می‌شود. وجود قلع‌های اضافی بر روی برد نه تنها سبب کثیف به نظر رسیدن آن می‌شود، بلکه ممکن است مشکلاتی را در آینده به وجود آورد. بنابراین برای حذف قلع‌های اضافی از روی برد، می‌توانید از ابزارهایی چون فتیله لحیم استفاده نمایید. فتیله لحیم از در هم تنیدگی سیم‌های مسی به هم ساخته شده است و زمانی که گرم می‌شود، می‌توانید قلع‌ها را ذوب کرده و به خود جذب نماید. این ابزار جزو ابزارهای مصرفی بوده و پس از به اتمام رسیدن باید مجددا خریداری شود.

• ذره بین

لحیم کاری نیاز به دقت زیادی دارد؛ خصوصا اگر قرار باشد بر روی بردهای کوچک صورت گیرد. برای همین بهتر است در کنار خرید لوازم اصلی لحیم کاری، از ابزارهایی چون ذره بین و ابزارهای بزرگنمایی نیز استفاده شود. وجود ذره بین یا هر وسیله بزرگنمایی دیگر باعث می‌شود تا بتوان تمام قطعات الکترونیکی را به خوبی مشاهده کرد. شما می‌توانید بسته به تخصص و پروژه‌های خود، ذره بین مناسبی را خریداری کرده و لحیم کاری را با کیفیت بالاتری انجام دهید.

• پایه برد

یکی دیگر از ابزارهای موثر برای لحیم کاری، پایه برد چند منظوره است که به آن دست کمکی یا دست لحیم کاری هم می‌گویند. دلیل نامگذاری این ابزار به عنوان دست کمکی به این خاطر است که همچون یک دست و بازو بردها را نگه داشته تا عمل لحیم کاری با دقت بیشتری انجام شود. در واقع از پایه برد برای سهولت در مونتاژ و دمونتاژ قطعات و هر کار دیگری استفاده می‌شود. زمانی که بردها بر روی بازوهای پایه برد نصب می‌شوند، تمام اتصالات با تمرکز بیشتر و بدون خطا صورت می‌گیرد. بنابراین اگر جزو افراد حرفه‌ای هستید و لحیم کاری با کیفیت برایتان مهم است، بهتر است پایه برد مناسبی را نیز خریداری نمایید.

• عینک بزرگنمایی

 

 

برخی افراد به جای استفاده از ذره بین، از عینک‌های بزرگنمایی استفاده می‌کنند. این عینک‌ها روی سر و بر روی چشم‌ها قرار می‌گیرند و به لحیم کار تمرکز بیشتری می‌دهند. حتی برخی از این عینک‌ها دارای چراغ LED هستند و روشنایی بیشتری را بر روی برد ایجاد می‌کنند. بنابراین عینک بزرگنمایی نیز از دیگر تجهیزات موثر در لحیم کاری است.

• سیم چین

هنگام لحیم کاری با سیم‌های متعددی روبرو می‌شویم که ممکن است نیاز به برش داشته باشند. در این شرایط باید از سیم چین استفاده کرده و آنها را از محل مورد نظر برش داد.

• مت لحیم کاری

مت لحیم کاری (Soldering Mat) ابزاری است که در برابر حرارت مقاوم است و از کف، دیواره‌ها، کابل‌ها و سایر مواد قابل اشتعال محافظت می‌کند. مت‌های لحیم کاری می‌توانند تا دمای 1250 درجه سانتی‌گراد در برابر حرارت مقاومت کنند. با این که از این وسیله بیشتر برای لحیم کاری لوله‌های مسی استفاده می‌شود، اما میتوان از آن برای هر نوع لحیم کاری استفاده کرد.

 

• سایر لوازم مورد نیاز برای لحیم کاری

علاوه بر موارد ذکر شده، می‌توانید لوازم دیگری را نیز مانند ماسک و عینک، دست سوم، گیره نگهدارنده، پیچ گوشتی و فتیله لحیم تهیه کرده و لحیم کاری را به صورت هرچه بهتر انجام دهید.

جمع بندی

از آنجایی که لحیم کاری فرایندی مهم است، باید در خرید لوازم‌های مناسب و ضروری برای آن دقت زیادی شود. در این مطلب به طور کامل به بررسی ابزارهای مورد نیاز برای لحیم کاری پرداختیم. همانطور که گفتیم مهمترین ابزارهای لازم برای شروع لحیم کاری (soldering tools equipment accessories) عبارتند از هویه مناسب، سیم لحیم، روغن لحیم یا روغن فلاکس، پایه نگهدارنده هویه، پاک کننده نوک هویه، قلع کش، ابزارهایی چون پیچ گوشتی، دم باریک، سیم چین، و لوازم دیگری مانند ماسک، عینک، گیره نگهدارنده و فیتیله لحیم. هر کدام از این ابزارها کاربرد خاصی دارند و نقش مهمی در لحیم کاری ایفا می‌کنند. برای همین باید در خرید آنها دقت داشته و از مناسبترین آنها برای لحیم کاری استفاده شود.