لوازم الکترونیکی شامل قطعاتی هستند که نیاز به لحیم کاری دارند. برای لحیم کاری این قطعات هم معمولا از هویه‌های دستی استفاده می‌شود. کیفیت لحیم کاری بسیار مهم بوده و تاثیر زیادی بر روی محصول نهایی می‌گذارد. برای همین باید به موارد زیادی توجه شود و از بهترین هویه برای این کار استفاده گردد. برای لحیم کاری قطعات کوچک هم نیاز به استفاده از هویه با توان مناسب است. سیم لحیم استفاده شده برای این قطعات هم باید نقطه ذوب پایینی داشته باشد تا خیلی زود در محل ذوب شود. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع پرداخته و با نحوه لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک آشنا خواهیم شد.
قطعات الکترونیکی و مهمترین انواع آن
قطعات الکترونیکی قطعاتی هستند که در مونتاژ وسایل الکترونیکی استفاده می‌شوند. از جمله مهمترین قطعات الکترونیکی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیمه هادی‌ها: مدارهای مجتمع و ترانزیستورهایی هستند که جریان سیگنال‌های الکتریکی را کنترل می‌کنند.
- قطعات پسیو: شامل مقاومت، خازن و سلف بوده که انرژی الکتریکی را تنظیم و ذخیره می‌کنند.
- کانکتورها: این موارد اتصال قطعات را تسهیل می‌کنند. مانند پورت‌های USB یا کانکتورهای سیم.
- دیودها: دیودها جهت جریان الکتریکی را کنترل می‌کنند.
- LED: ال‌ای‌دی زمانی که جریان از آنها عبور کند، از خود نور ساطع می‌کند.
- میکروکنترلرها و ریزپردازنده‌ها: این قطعات مغز بسیاری از دستگاه‌های الکترونیکی هستند که دستورالعمل‌ها را اجرا کرده و داده‌ها را پردازش می‌کنند.
- منبع تغذیه: قطعاتی هستند که برق دستگاه را تامین و تنظیم می‌کنند.
بسیاری از قطعات اشاره شده برای ایجاد سیستم و دستگاه الکترونیکی با هم ترکیب شده و به هم متصل می‌شوند. با این حال برای طراحی و ساخت مدارهای مختلف اغلب از قطعات الکترونیکی ساده‌ای همچون مقاومت، خازن، دیود، سلف و ترانزیستور استفاده می‌شود. برای همین با شناخت بیشتر این قطعات و نحوه مونتاژ آنها میتوانید از پس کار به خوبی برآیید.
مونتاژ قطعات الکترونیکی
مونتاژ قطعات الکترونیکی از امور مهمی است که باید با دقت و توجه زیادی انجام شود. افراد چه از تخصص بالایی در امر لحیم کاری برخوردار باشند و چه جزو افراد مبتدی و تازه کار باشند، باید با دقت بالایی به این کار بپردازند و تمام مراحل را با تسلط بالا انجام دهند. مونتاژ الکترونیکی به فرآیند ترکیب و اتصال قطعات الکترونیکی به هم جهت ایجاد یک محصول یا دستگاه الکترونیکی اشاره دارد. در این فرآیند قطعاتی همچون مقاومت، ترانزیستور، خازن، کابل و … در یک مدار یا برد الکترونیکی قرار می‌گیرند. مونتاژ الکترونیکی جزو امور مهم در صنعت برق و الکترونیک است و نیاز به تجربه و مهارت زیادی دارد.
مراحل مونتاژ قطعات الکترونیکی
-
طراحی
منظور از طراحی ایجاد یک نمودار شماتیک است که مدار و اتصالات بین اجزای الکترونیکی را نشان می‌دهد. این طرح شماتیک، فرد را در چیدمان قطعات و اجزای مختلف راهنمایی می‌کند. در واقع بر اساس آن محل قرارگیری اجزا بر روی برد مدار چاپی (PCB) مشخص می‌شود. پس از نهایی شدن طرح، معمولا یک نمونه اولیه ساخته می‌شود تا از نظر وجود مشکل مورد آزمایش و بررسی قرار بگیرد. در صورت موفقیت‌آمیز بودن طرح، فرآیند مونتاژ وارد مرحله بعدی می‌شود.
-
ساخت
مرحله ساخت معمولا با تولید برد مدار چاپی (PCB) آغاز می‌شود. قطعات به صورت دستی یا توسط ماشین‌های خودکار وارد سوراخ‌های مربوطه می‌شود. زمانی که قطعات در جای خود وارد شوند، مورد لحیم کاری قرار می‌گیرند. دقت و ثبات در این مرحله برای اطمینان از اتصالات مناسب و عملکرد کلی دستگاه الکترونیکی ضروری است. پس از پایان لحیم کاری، فرآیند مونتاژ اغلب تحت بازرسی و آزمایش کامل قرار می‌گیرد تا هر گونه نقص شناسایی و برطرف شود. زمانی که بررسی‌ها انجام شده و مونتاژ تایید شود، مرحله نهایی یکپارچه‌سازی شروع می‌شود.
-
کنترل کیفی
این مرحله برای اطمینان پیدا کردن از عملکرد دستگاه الکترونیکی و برد آن انجام می‌شود. مرحله کنترل کیفی شامل فرآیند بازرسی و آزمایش کامل جهت شناسایی هرگونه نقص یا انحراف از مشخصات طراحی است. برای این کار میتوان از سیستم‌های بازرسی خودکار همچون optical inspection و یا X-ray imaging استفاده کرد. اقدامات کنترل کیفیت به شناسایی و رفع هرگونه ناهنجاری قبل از رسیدن محصول نهایی به بازار کمک کرده و احتمال عرضه دستگاه‌های معیوب یا خراب را به حداقل می‌رساند.
نحوه قلع اندود کردن هویه لحیم کاری
گاهی اوقات قلع به نوک هویه نچسبیده و در اصطلاح از آن فرار می‌کند. زمانی که این حالت پیش می‌آید، لحیم کاری به شکل سختی انجام می‌شود و نتیجه نامطلوبی را بر جای می‌گذارد. دلیل نچسبیدن قلع این است که نوک هویه بیش از حد سیاه شده است. در این شرایط باید نوک هویه را احیا کرده تا مشکل برطرف گردد. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید و نتیجه را مورد بررسی قرار دهید.
- نوک هویه را روی دستگاه بسته و آن را محکم کنید.
- پیش از روشن کردن هویه، نوک آن را داخل یک روغن لحیم با کیفیت قرار داده و آن را به خوبی به روغن آغشته نمایید. سپس هویه را روشن کرده و منتظر افزایش دمای آن بمانید.
- زمانی که هویه داغ شد، نوک آن را داخل سیم پاک کننده بکشید تا به خوبی تمیز شود. پس از این کار مجددا نوک هویه را داخل روغن لحیم ببرید و یک سیم روی آن بکشید تا عمل قلع اندود شدن نوک هویه انجام شود. با انجام این کار برای چند مرتبه میتوانید شاهد تمیز شدن و برق زدن نوک هویه خود باشید.
نکته‌ای که در اینجا بهتر است به آن اشاره شود این است که اگر هویه جدیدی در اختیار دارید و قرار است برای بار اول از آن استفاده کنید، بهتر است پس از داغ شدن هویه نوک آن را داخل روغن لحیم قرار دهید و کمی قلع به نوک آن بزنید. این کار باعث می‌شود تا نوک هویه سیاه نشده و برای مدت زمان بیشتری مورد استفاده قرار بگیرد. این عمل سبب بهبود و سهولت در لحیم کاری نیز می‌شود. از سوی دیگر حتما پس از پایان فرآیند لحیم کاری به تمیز کردن نوک هویه توجه داشته باشید و این کار را همواره در جهت افزایش طول عمر نوک هویه انجام دهید.
چگونه قطعات الکترونیکی کوچک را لحیم کنیم؟
در این بخش به بررسی مراحل لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک می‌پردازیم:
- در ابتدا باید دستگاه هویه خود را آماده نمایید. برای لحیم کاری قطعات کوچک نیاز به استفاده از نوک هویه مناسب است. نوک‌های مخروطی شکل با نوک تیز گزینه مناسبی برای این کار هستند. این نوک‌ها میتوانند دقت لحیم کاری را افزایش دهند.
- برای افزایش کیفیت و دقت در کار بهتر است از چراغ رومیزی با ذره‌بین استفاده نمایید. به دلیل کوچک بودن قطعات و حساسیت کار، میتوانید از ذره‌بین و همچنین چراغ آن استفاده کنید و لحیم کاری را به شکل بهتری انجام دهید.
- در لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک، توجه به دمای هویه بسیار مهم است. در صورتی که دمای دستگاه زیاد باشد، احتمال اکسید شدگی و آسیب به قطعات افزایش پیدا می‌کند. از طرفی اگر دما بیش از حد پایین باشد، قلع نمیتواند به خوبی در محل ذوب شود. برای همین دستگاه هویه را باید در دمای مناسب تنظیم کرد.
- پس از آماده کردن موارد اشاره شده، قطعه را در محل مورد نظر قرار داده و هویه را در یک دست و سیم لحیم را در دست دیگر بگیرید. هویه را به قطعه نزدیک کرده و همزمان کمی از سیم لحیم را در محل قرار دهید. 2 الی 3 ثانیه صبر کنید و هویه را بردارید. در این زمان باید کمی صبر کنید تا لحیم به خوبی خود را بگیرد و در جای خود سفت شود.
چند نکته پیرامون لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک
قطعات الکترونیکی کوچک به دلیل اندازه کوچک به راحتی میتوانند سبب چسبندگی لحیم در حین کار شوند. برای همین چند نکته در زمان کار باید مورد توجه قرار بگیرد.
- برای لحیم کاری قطعات کوچک به سراغ هویه با کیفیت و با دمای ثابت بروید.
- نوک هویه باید از جنس مناسب و اندازه خوبی باشد. جنس نوک هویه باید به گونه‌ای باشد که به راحتی دچار اکسید نشود. نوک آن هم باید تیز و کوچک باشد تا بتواند قطعات کوچک را لحیم نماید.
- برای لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک نیاز به سیم لحیم نازک است. در صورت امکان بهتر است از سیم حاوی فلاکس استفاده شود.
- به محتویات سیم لحیم توجه داشته باشید و عناصر موجود در آن را شناسایی نمایید. برخی از سیم‌ها برای لحیم کاری قطعات الکترونیکی مناسب نیستند و نتیجه ایده‌آلی در پی ندارند.
جمع بندی
قطعات الکترونیکی از مهمترین اجزای صنعت برق و الکترونیک هستند. این قطعات انواع مختلفی دارند و از نظر اندازه در سایزهای متنوعی در بازار موجود می‌باشند. برای لحیم کاری قطعات الکترونیکی در هر اندازه‌ای هم باید از دستگاه هویه و سیم لحیم مناسب استفاده شود. در این مطلب با نحوه لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک آشنا شدیم و به موارد مهم در رابطه با آن اشاره کردیم. جهت خرید لوازم لحیم کاری قطعات الکترونیکی کوچک میتوانید از فروشگاه گیت الکترونیک اقدام نمایید. در این فروشگاه انواع دستگاه هویه و سیم لحیم در ضخامت‌های مختلف موجود و قابل خرید است.
