آیا سیم لحیم تاریخ مصرف دارد؟

لحیم کاری یکی از فرایندهای پر کاربرد بوده که تقریبا بیشتر افراد با آن آشنایی دارند. با استفاده از این فرایند میتوان دو قطعه فلزی را به هم متصل کرده و یا آنها را از هم جدا کرد. همانطور که حتما می‌دانید، برای لحیم کاری نیاز به ابزارها و مواد خاصی است که یکی از آنها سیم لحیم و خمیر لحیم می‌باشد. این مواد جزو مواد اصلی لحیم کاری هستند و باید در خریدشان دقت زیادی کرد. حال یکی از سوالاتی که در رابطه با این مواد مطرح است، این است که آیا سیم لحیم تاریخ انقضا دارد و پس از مدتی غیر قابل استفاده می‌شود یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال در ابتدا به بررسی بیشتر این ماده می‌پردازیم و سپس با بهترین زمان مصرف آن آشنا می‌شویم.

سیم لحیم یا سیم قلع چیست؟

همانطور که اشاره شد، سیم لحیم از اجزای اصلی فرایند لحیم کاری بوده و در انواع و اندازه‌های مختلفی موجود می‌باشد. از آنجایی که این ماده مصرفی جزو مواد اصلی به حساب می‌آید، کیفیت سیم لحیم می‌تواند بر روی کیفیت کل کار تاثیر بگذارد. بیشتر سیم لحیم‌های موجود در بازار، ترکیبی از قلع و سرب هستند که هر یک از سیم‌ها از تناسب متفاوتی از این آلیاژها برخوردار می‌باشند. برای مثال سیم لحیم با تناسب 63 درصد قلع و 37 درصد سرب، یکی از انواع مهم و پر مصرف سیم لحیم در بازار است. از آنجایی که سرب ماده‌ای سمی بوده و برای سلامتی انسان و حتی محیط زیست مضر است، بهتر است از سیم‌هایی استفاده شود که درصد سربشان پایین بوده و یا به جای آن از ماده دیگری استفاده شده باشد. سیم لحیم‌هایی که حاوی آلیاژهایی چون نقره هستند، جایگزین خوبی برای این دسته از سیم‌ها به حساب می‌آیند.

مشخصات بهترین سیم لحیم

سیم لحیم‌های سرب دار، از ترکیب قلع و سرب ساخته می‌شوند و حاوی درصد متفاوتی از این مواد هستند. از میان این سیم‌ها، سیم لحیمی که از حداقل 60 درصد قلع برخوردار باشد، بهترین سیم لحیم شناخته می‌شود. در واقع سیم لحیم باید حاوی حداقل 60 درصد قلع باشد؛ چرا که نقطه ذوب قلع پایین بوده و هر چقدر این ماده به مقدار بیشتری در سیم وجود داشته باشد، زمان کمتری برای ذوب آن نیاز می‌باشد. دمای ذوب پایین سیم لحیم، موجب می‌شود تا سیم خیلی سریع ذوب شود و از آسیب‌رسانی به قطعات و برد جلوگیری شود. برای همین است که سیم لحیم با تناسب 63.37 و 60.40 از محبوب‌ترین سیم‌های موجود در بازار به حساب آمده و تعمیرکاران زیادی از این سیم‌ها برای لحیم کاری استفاده می‌نمایند.

سیم لحیم حاوی فلاکس چه مزایایی دارد؟

افرادی که با فرایند لحیم کاری آشنایی دارند، با ماده فلاکس و روغن لحیم نیز به خوبی آشنا هستند. این مواد برای تمیزکاری سطح و محل اتصال به کار می‌روند و مانع از بروز اکسیداسیون در محل می‌گردند. دلیل آن هم این است که روغن‌های لحیم از مایعی به نام کلوفون به وجود می‌آیند. این ماده هرگونه مواد زائد همچون اکسید را در خود حل می‌کند و سبب لحیم کاری به شکل مطلوبی می‌شود. در واقع اگر از روغن لحیم یا فلاکس برای لحیم کاری استفاده نشود، در حین لحیم کاری به دلیل دمای بالا یک لایه اکسید در سطح فلزات رخ می‌دهد. این لایه پس از لحیم کاری موجب می‌شود تا همچون یک مانع قوی عمل کرده و از تماس الکتریکی خودداری نماید. برای همین است که استفاده از روغن لحیم یا فلاکس بسیار مهم است.

حال از آنجایی که ممکن است برخی از افراد استفاده از این مواد را فراموش کنند، به سراغ خرید سیم لحیم حاوی فلاکس یا روغن لحیم می‌روند. این سیم‌ها همچون دیگر سیم‌های لحیم هستند. تنها تفاوتی که با هم دارند این است که در هسته و مرکز این سیم‌ها، مقداری روغن لحیم یا فلاکس قرار دارد که همان عمل را انجام می‌دهد. برای همین افراد تعمیرکار می‌توانند از سیم لحیم حاوی فلاکس استفاده کرده و سرعت عمل خود را بالاتر ببرند. با وجود سیم لحیم روغن‌دار، دیگر نیازی به خرید روغن لحیم جداگانه نیست و میتوان به راحتی به انجام فرایند لحیم کاری پرداخت.

آیا موادی چون خمیر لحیم، تاریخ مصرف دارند؟

موادی چون خمیر لحیم از نوع مصرفی هستند و اغلب بر رویشان بهترین تاریخ مصرف یا تاریخ انقضا درج می‌شود. با این حال مسئله‌ای که مهم است این است که نحوه نگهداری و ذخیره این مواد مهم بوده و در بهترین زمان مصرف آن تاثیر دارد. سازندگان خمیر لحیم نمی‌توانند تضمینی در رابطه با مصرف خمیر لحیم طبق دستورالعمل درج شده بر روی آن داشته باشند. همچنین آنها از محیط خاصی که مواد در آن استفاده می‌شوند، اطلاعی ندارند. میزان رطوبت محیط، اندازه ظرف و زمان ماندن بر روی شابلون، بر روی عملکرد فلاکس‌ها تاثیر گذاشته که متعاقبا همین عامل بر روی ویژگی‌های لحیم کاری نیز تاثیر می‌گذارد. با تاثیر بر روی فرایند لحیم کاری، ویسکوزیته آنها نیز دچار اختلال می‌شود.

تاریخ مصرف سیم لحیم حاوی فلاکس

سیم لحیم‌هایی که در هسته خود از ماده فلاکس برخوردار هستند، برای نگهداری و شرایط استفاده نیاز به توجه نکاتی دارند. بیشترین نگرانی راجع به این سیم‌ها، مربوط به فلاکس موجود در هسته آنها است که به دلیل خواص خورنده یا اسیدی، بر روی خود سیم تاثیر می‌گذارد. این باعث کاهش سطح فعالیت فلاکس شده و ممکن است سیم به خوبی زمانی که تولید شده است، عمل نکند. برای همین است که بر روی این مواد تاریخ مصرف و انقضا درج می‌شود.

برخی از افراد از فلاکس جدید استفاده کرده و آن را به محل اضافه می‌کنند. شاید شما هم فکر کنید این کار موثر است؛ اما در واقع اینطور نبوده و این ایده مناسبی نمی‌باشد. افزودن فلاکس بیشتر باعث آسیب به قطعه شده و در صورتی که تا دمای لحیم کاری گرم نشود، روی سطح فعال باقی می‌ماند. همین امر می‌تواند موجب نشتی جریان و ایجاد رشد dendritic بر روی مواد ورقه ورقه یا بین لیدهای اجزا شده و در نهایت باعث شکستگی آنها شود.

آیا فلاکس عامل انقضای سیم لحیم است؟

بنابر نظر بسیاری از تعمیرکاران و لحیم کاران، لحیم می‌تواند منقضی شود. این به دلیل فلاکس بوده که می‌تواند بی‌اثر شده و یا خشک گردد. البته ترکیب فلاکس نیز در این قضیه مهم است. برای مثال برخی معتقدند که فلاکس‌های بر پایه کاج، عمر بیشتری دارند و حتی می‌توانند تا چندین سال اثر خود را حفظ نمایند. با این حال باید گفت که این عامل بستگی به شرکت تولید کننده و همچنین نحوه نگهداری از ماده دارد. فلاکس‌ها ترکیبی از مواد شیمیایی مختلف هستند که با گذشت زمان می‌توانند دچار واکنش‌هایی شوند و عملکرد لحیم کاری را تغییر دهند. از آنجایی که هر فلاکس از ترکیبات متفاوتی برخوردار است، واکنش‌های متفاوتی را نیز در پی خواهد داشت.

آیا میتوان از سیم لحیم منقضی شده برای لحیم کاری استفاده کرد؟

بسیاری از تولیدکنندگان سیم لحیم بر روی رول و بسته‌بندی آنها، تاریخ تولید سیم را درج می‌نمایند. به این صورت که تاریخ ساخت مشخص شده و سپس مدت زمان ماندگاری و انقضای آن در مشخصات محصول درج می‌گردد. برخی نیز تاریخ انقضای سیم لحیم را به صورت عددی بر روی بسته درج می‌کنند. برای همین زمان خرید سیم لحیم، باید این موضوع را بررسی کرده و به تاریخ انقضای سیم توجه کرد. حال باید دید اگر سیم لحیم به تاریخ انقضای خود برسد، آیا همچنان قابل استفاده است یا خیر. طبق یکی از نتایج منتشر شده اگر سیم لحیم به مدت زمان درج شده بر روی بسته خود رسیده باشد، باید پیش از به کارگیری آن را تست کرد. در صورتی که در تست عملکرد به خوبی ظاهر شود، میتوان از آن استفاده کرد. بنابراین اگر به تاریخ انقضای سیم لحیم رسیدید و در رابطه با استفاده از آن شک و تردید داشتید، حتما اول آن را تست کنید و در صورت کارایی مناسب از آن برای مدارهای خود استفاده نمایید.

تاریخ انقضای سیم لحیم سرب دار

سیم لحیم به دو دسته سرب دار و بدون سرب تقسیم می‌شود. سیم لحیم سرب دار، از ترکیب سرب و قلع ساخته شده و میزان ترکیب این ماده در دمای ذوب بسیار تاثیر دارد. هر چقدر میزان سرب موجود در سیم لحیم بیشتر باشد، دمای ذوب سیم نیز کمتر می‌شود. سیم لحیم حاوی سرب، در بهترین حالت باید ظرف مدت 6 ماه پس از تاریخ تولید مصرف گردد. اما اگر در این مدت به درستی نگهداری شده و در جای مناسبی قرار داده شود، می‌تواند تا دو سال پس از تولید مورد استفاده قرار بگیرد.

تاریخ انقضای سیم لحیم چقدر است؟

سیم لحیم نیز همچون دیگر مواد و تجهیزات الکترونیکی، دارای تاریخ انقضا می‌باشد. تاریخ انقضای سیم لحیم ممکن است به دلایل مختلفی مانند تغییرات در شرایط نگهداری و ذخیره سازی آن، نوع و کیفیت مواد مورد استفاده در ساخت و موارد دیگر تغییر کند. به عنوان مثال سیم لحیم مسی به دلیل اکسید شدن ناشی از تماس با هوا، ممکن است با گذر زمان به کیفیت پایینی برسد. همچنین سیم لحیم با قرارگیری در معرض رطوبت، شرایط نگهداری نامناسب و یا گذشت زیاد از تاریخ تولید ممکن است به طور قابل توجهی دچار افت کیفیت شده و غیر قابل مصرف شود. برای همین است که برخی تولید کنندگان سیم لحیم، تاریخ انقضای آن را روی بسته بندی درج می‌کنند. در صورتی که تاریخ انقضای سیم لحیم نامشخص باشد، بهتر است از استفاده از آن خودداری شود و در صورت لزوم سیم لحیم جدید و با کیفیت به دست آورده شود. همچنین همانطور که اشاره شد، میتوان پیش از استفاده از سیم لحیم در پروژه اصلی آن را تست کرده و از کارایی آن مطمئن شد.

چگونه سیم لحیم منقضی شده را تشخیص دهیم؟

اگر سیم لحیم منقضی شده باشد و مدت زمان استفاده از آن به پایان رسیده باشد، میتوان با چند روش این موضوع را تشخیص داد. این موارد عبارتند از:

• کیفیت و کارایی پایین سیم: همانطور که اشاره شد اگر به تاریخ انقضای سیم لحیم رسیدید، میتوانید به بررسی کیفیت آن بپردازید و از نظر کارایی آن را ارزیابی کنید. استفاده از سیم لحیم منقضی شده ممکن است باعث کاهش کیفیت کارایی و عملکرد محصولات شود. به عنوان مثال ممکن است لحیم‌هایی که با چنین سیمی انجام می‌شوند، ضعیف باشند و در برابر فشار و لرزش مقاومت کمتری داشته باشند. برای همین پیش از استفاده از سیم لحیم منقضی شده، آن را در شرایط دیگری مورد بررسی قرار دهید و در صورت داشتن کارایی خوب، از آن در پروژه اصلی استفاده نمایید.
• تشکیل لحیم ناپایدار: از دیگر ویژگی‌های سیم لحیم منقضی شده میتوان به عدم تضمین کیفیت لحیم شکل گرفته با آن اشاره کرد. این سیم‌ها ممکن است سبب تشکیل لحیم ناپایدار و شکننده‌ای شوند و سبب ایجاد ترک‌های ریز بر روی محل اتصال شوند. بنابراین اگر با این مورد مواجه شدید، بهتر است سیم لحیم منقضی شده را کنار بگذارید و از یک سیم دیگر استفاده نمایید.

یادتان باشد که استفاده از سیم لحیم منقضی شده ممکن است باعث نیاز به هزینه‌های بیشتر تعمیرات و جایگزینی داشته باشد. این یعنی اگر لحیم کاری را با سیم منقضی انجام دهید و به دلیل عدم کیفیت نیاز به رفع آن داشته باشید، باید تعمیر و وقت بیشتری را برای آن در نظر بگیرید. از طرف دیگر یادتان باشد که دور انداختن سیم لحیم منقضی شده میتواند باعث آسیب به محیط زیست شود. این سیم‌ها معمولا به دلیل برخورداری از مواد سمی مانند سرب برای محیط زیست آسیب زا هستند و می‌توانند سبب آلودگی آب، هوا و خاک شوند. از این رو بهتر است سیم لحیم را بر اساس نیاز خود خریداری کنید و پیش از رسیدن به تاریخ انقضا آن را به طور کامل مصرف نمایید.

جمع بندی

سیم لحیم یکی از مواد اصلی و مهم در صنعت لحیم کاری است. این ماده در محل اتصال قرار گرفته و با اعمال حرارت از سوی هویه، ذوب می‌گردد. با ذوب شدن سیم لحیم در محل، اتصال میان قطعات شکل می‌گیرد. سیم‌های لحیم در انواع مختلفی در بازار موجود هستند و بر اساس نوع و ترکیباتشان، از تاریخ انقضای خاصی برخوردار می‌باشند. برای مثال سیم لحیم حاوی سرب، از تاریخ انقضای 6 ماه برخوردار بوده که در صورت نگهداری صحیح تا دو سال نیز قابل مصرف است. سیم‌هایی هم که از ماده فلاکس در هسته خود برخوردار هستند، تاریخ انقضاهای متفاوتی دارند و این تاریخ بستگی به ترکیبات فلاکس موجود دارد. بنابراین هنگام خرید سیم لحیم به مشخصات و تاریخ درج شده بر روی آن توجه کرده تا بتوانید سیم را به مدت بیشتری در اختیار داشته باشید.