مشخصات سیم لحیم خوب

سیم لحیم یکی از مهمترین لوازم برای فرایند لحیم کاری است. افرادی که با لحیم کاری سروکار دارند، باید از یک سیم لحیم با کیفیت برخوردار باشند تا بتوانند لحیم کاری را درست و اصولی انجام دهند. برای خرید سیم لحیم باید به مشخصات آن توجه کرده و یک سیم مناسب را خریداری کرد. از آنجایی که نوع سیم لحیم در لحیم کاری تاثیر زیادی دارد، قرار است در ادامه این مطلب به بررسی مشخصات سیم لحیم خوب بپردازیم. با توجه به این مشخصات و ویژگی‌ها، می‌توانید بهترین سیم لحیم را به راحتی خریداری نمایید.

سیم لحیم و کاربرد آن در صنعت الکترونیک

یکی از مهمترین کارها در صنعت الکترونیک، لحیم کاری و مونتاژ قطعات است. با استفاده از لحیم کاری، تمام قطعات بر روی بردهایی چون برد موبایل، لپ تاپ و … مونتاژ می‌شوند. برای همین نیاز است تا افراد با این فرایند به خوبی آشنایی داشته باشند و بتوانند از بهترین متریال و لوازم برای آن استفاده کنند. سیم لحیم از جمله متریال لازم و مهم در لحیم کاری بوده و با قرارگیری در بین قطعات، باعث ایجاد اتصال میان آنها می‌شود. از آنجایی که برای اتصال نیاز است تا سیم لحیم به خوبی ذوب شود، باید دمای ذوب آن کمتر از قطعات باشد؛ چرا که اگر دمای ذوب سیم لحیم بالاتر از قطعات باشد، به آنها آسیب وارد شده و احتمال سوختگی‌شان افزایش پیدا خواهد کرد. گرمایی که باعث ذوب سیم لحیم می‌شود، به وسیله هویه ایجاد می‌شود. بنابراین میتوان گفت هویه و سیم لحیم هر دو از مهمترین لوازم لحیم کاری و صنعت الکترونیک هستند و بدون آنها نمیتوان به مونتاژ بردهای الکترونیکی پرداخت.

سیم لحیم از چه آلیاژی ساخته می‌شود؟

بیشتر سیم‌های لحیم از آلیاژهای قلع و سرب ساخته می‌شوند. این دو آلیاژ از معروفترین آلیاژهایی هستند که برای ساخت سیم لحیم استفاده می‌شوند. اما از آنجایی که سرب برای سلامتی مضر است، برخی به جای آن از آلیاژهای جایگزین استفاده می‌نمایند. به طور کلی سیم لحیم را از نظر وجود آلیاژ سرب به دو دسته بدون سرب و سرب‌دار تقسیم می‌کنند:

• سیم لحیم سرب‌دار

سیم لحیم سرب‌دار از ترکیب آلیاژ قلع و سرب ساخته می‌شود. مقدار درصد این آلیاژها در سیم‌های لحیم متفاوت است. برای مثال ممکن است یک سیم لحیم حاوی 60 درصد قلع و 40 درصد سرب و یک سیم لحیم دیگر حاوی 63 درصد قلع و 37 درصد سرب باشد. مقدار درصد این آلیاژها را میتوان بر روی قرقره سیم لحیم مشاهده کرد. به عنوان مثال سیم لحیم با مقدار عددی 60/40 به معنای این است که در ساخت آن از 60 درصد قلع و 40 درصد سرب استفاده شده است. این مقدار یعنی 60/40، متداولترین و پرمصرفترین نوع سیم لحیم می‌باشد. البته سیم لحیم 63/37 نیز در میان افراد الکترونیک‌کار محبوبیت زیادی دارد و عده‌ای از آن برای لحیم کاری استفاده می‌نمایند. در این سیم لحیم، 63 درصد آلیاژ قلع و 37 درصد آلیاژ سرب به کار رفته است. این ترکیب از آلیاژهای سرب و قلع، باعث شده تا نقطه ذوب سیم لحیم به مقدار پایین یعنی 190 درجه سلسیوس برسد. به طور کلی هر چقدر مقدار قلع در سیم لحیم بیشتر باشد، مقاومت آن بیشتر شده و استحکام قوی‌تری شکل خواهد گرفت.

• سیم لحیم بدون سرب

سیم لحیم بدون سرب، فاقد آلیاژ سرب بوده و در آن از آلیاژهای جایگزین به جای سرب استفاده می‌شود. دلیل حذف آلیاژ سرب از سیم لحیم، به خاطر سمی بودن آن است. زمانی که سیم لحیم ذوب شده و از خود بخار ساطع می‌کند، این بخار به خاطر وجود سرب سمی است و فرد با استنشاق آن سلامتی خود را به خطر می‌اندازد. برای همین گفته می‌شود افرادی که روزانه با لحیم کاری سروکار دارند، باید تمام موارد ایمنی را نظیر استفاده از ماسک و تهویه هوای مناسب رعایت نمایند. اما شاید برایتان سوال باشد چه آلیاژهایی جایگزین سرب می‌شوند؟ آلیاژهایی چون مس و نقره از جمله آلیاژهایی هستند که در ساخت سیم لحیم بدون سرب استفاده می‌شوند. اما چیزی که باید بدانید این است که این آلیاژها برخلاف سرب، در طبیعت به وفور یافت نمی‌شوند. برای همین است که سیم لحیم حاوی نقره یا مس، از قیمت بیشتری نسبت به سیم لحیم سرب‌دار برخوردار است.

• سیم لحیم حاوی روغن

سیم لحیم حاوی روغن، نوعی سیم لحیم است که در مغز آن روغن لحیم به کار رفته است. در واقع این سیم جایگزینی برای روغن لحیم یا فلاکس است. افرادی که از سیم لحیم حاوی روغن استفاده می‌نمایند، دیگر نیازی به استفاده جداگانه از روغن لحیم یا فلاکس نخواهند داشت. این سیم همان کار روغن لحیم که حذف اکسیداسیون و آلودگی‌ از محیط است را انجام می‌دهد. بنابراین اگر به دنبال راه آسانتری برای لحیم کاری هستید و احتمال دارد روغن لحیم را فراموش کنید، می‌توانید از انواع سیم لحیم حاوی روغن استفاده نمایید.

نحوه انتخاب سیم لحیم خوب

تنوع سیم لحیم‌های موجود در بازار بسیار زیاد است و انتخاب یک سیم لحیم خوب از میان آنها کمی دشوار است. برای همین بسیاری در خرید سیم لحیم با مشکل مواجه می‌شوند و نمی‌دانند کدام سیم‌ها برای عملیات و پروژه‌هایشان مناسب‌تر است. در رابطه با انتخاب سیم لحیم باید اشاره کرد که در وهله اول به سرب‌دار بودن یا نبودن سیم توجه کنید. همانطور که اشاره شد سیم لحیم حاوی سرب به خاطر سمی بودن ماده سرب،  برای سلامتی بدن مضر است. با این حال هنوز هم در اروپا از آن برای مصارف غیر تجاری استفاده می‌شود. از این رو اگر از تجهیزات ایمنی مناسب حین لحیم کاری استفاده می‌کنید، می‌توانید از این نوع سیم لحیم نیز بهره ببرید.

پس از آنکه در رابطه با سرب دار بودن یا نبودن سیم لحیم به نتیجه رسیدید، باید به ضخامت آن توجه داشته باشید. برای قطعات با پایه‌های ظریف و نازک نیاز به سیم لحیم با ضخامت کم دارید. برای پایه‌های پهن نیز بهتر است از سیم با ضخامت بالاتر استفاده نمایید. توجه داشته باشید که قیمت سیم لحیم نازک نسبت به نوع پهن، کمی بیشتر است. برای همین پس از خرید سیم لحیم نازک، از آن تنها برای پروژه‌های مورد نظر استفاده کنید. حال علاوه بر سیم لحیم، میتوان از لحیم به اشکال مختلف زیر نیز استفاده کرد:

• برای مونتاژ قطعات در تولیدات انبوه، از شمش قلع استفاده می‌شود.
• توپ لحیم کاری فقط برای مونتاژ قطعات BGA که پایه‌های آن در زیر قطعه و غیر قابل دسترس است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• خمیر لحیم یا خمیر قلع نیز به کمک فلاکس به شکل خمیری در آمده و زمانی که به آن حرارت اعمال می‌شود، خشک می‌گردد. این خمیرها برای مونتاژ قطعات SMD مورد مصرف قرار می‌گیرند.

بهترین سیم لحیم برای لحیم کاری بردهای موبایلی

برای بردهای موبایلی نیاز به سیم لحیم با دمای ذوب پایین است. از آنجایی که قطعات موبایلی حساسیت زیادی دارند، باید از سیم لحیمی استفاده شود که خیلی زود ذوب شود. برای همین سیم لحیم 63/37 یا سیم لحیم 60/40 گزینه خوبی برای این کار خواهد بود. از طرف دیگر قطعات موبایلی به دلیل اندازه کوچکی که دارند، نیاز به یک سیم لحیم با ضخامت کم دارند. سیم لحیم از نظر ضخامت در اندازه‌های مختلفی موجود است و از بسیار نازک تا ضخیم وجود دارد. به طور کلی بهتر است برای مونتاژ بردهای الکترونیکی با قطعات حساس، از سیم لحیم نازک و برای سایر کارها از سیم لحیم ضخیم استفاده شود. مناسبترین ضخامت برای سیم لحیم در حدود 0.6 میلی‌متر می‌باشد.

نکات مهمی که در خرید سیم لحیم باید به آنها توجه کنید

• توجه به قطر سیم لحیم: اولین نکته در خرید سیم لحیم، توجه به قطر آن است. همانطور که گفتیم سیم لحیم در اندازه و قطرهای مختلفی وجود دارد. سیم لحیم نازک و ظریف برای اتصال قطعاتی چون SMD مناسب است. از سیم لحیم با ضخامت بیشتر نیز میتوانید برای اتصال قطعات دیگر استفاده نمایید.
• توجه به وجود روغن لحیم در سیم: برخی از سیم‌های لحیم حاوی روغن لحیم در مغز خود هستند. وجود یا عدم وجود روغن فلاکس یا لحیم را می‌توانید از روی اطلاعات درج شده بر روی قرقره سیم لحیم متوجه شوید. در صورتی که عبارت فلاکس بر روی قرقره درج شده باشد، یعنی در این سیم لحیم روغن فلاکس وجود دارد.
• توجه به درصد قلع در سیم لحیم: سیم لحیم 60/40 و 63/37 جزو متداولترین سیم‌ها هستند که به ترتیب دارای 60 و 63 درصد قلع می‌باشند. از آنجایی که سرب ماده سمی محسوب می‌شود، سیم لحیم 63/37 از این نظر سالم‌تر خواهد بود. با این حال انتخاب از میان این دو سیم، کاملا به خود شخص بستگی دارد.

بهترین نمونه‌های سیم لحیم در بازار

اگر قصد خرید سیم لحیم داشته باشید، حتما با برندهای متفاوتی در این زمینه مواجه می‌شوید. در میان برندهای موجود، تنها برخی از آنها مرغوب و با کیفیت هستند و متاسفانه نمونه‌های تقلبی بی‌کیفیت زیادی در میان آنها وجود دارد. برای همین باید هنگام خرید سیم لحیم دقت داشته باشید و به اصل و باکیفیت بودن برند توجه نمایید. در اینجا به چند نمونه از برندهای شناخته شده سیم لحیم در بازار ایران اشاره می‌کنیم.

• برند آساهی: سیم لحیم آساهی ساخت کشور مالزی و تحت لیسانس ژاپن است و در قطر و وزن‌های متفاوتی به بازار عرضه می‌گردد.
• برند ژرف: سیم لحیم ژرف از تولیدات ایران است که قیمت مناسب و کیفیت خوبی دارد. برای همین بین تعمیرکاران به معروفیت و محبوبیت زیادی رسیده است.
• برند بهینکس: بهینکس نیز یک برند خوشنام ایرانی است که سیم لحیم‌های آن کیفیت بسیار خوبی دارند و با قیمت مناسبی به بازار عرضه می‌گردند.
• برند سومو: سومو یکی از برندهای چینی شناخته شده در مونتاژ و لحیم کاری است که علاوه بر سیم لحیم، در تولید هویه نیز بسیار فعال بوده است.
• برند مکانیک: برند مکانیک نیز یک برند چینی است که سیم لحیم‌های متعددی را از ضخامت نازک تا ضخیم به بازار عرضه کرده است.

مشخصات سیم لحیم خوب چیست؟

سیم لحیم خوب باید از نقطه ذوب پایینی برخوردار باشد و بتواند در عرض چند ثانیه به خوبی ذوب شود. در صورتی که کیفیت سیم لحیم خوب نباشد، ممکن است به زمان بیشتری جهت ذوب آن نیاز باشد. دیرتر ذوب شدن سیم لحیم برای قطعات حساسی چون قطعات موبایلی، مناسب نبوده و ممکن است باعث آسیب و سوختگی آنها شود. پس در صورتی که سیم لحیم‌تان از دمای ذوب بالایی برخوردار است، بهتر است آن را با یک سیم لحیم خوب جایگزین نمایید. از دیگر مشخصات سیم لحیم خوب میتوان به وجود قلع بالا اشاره کرد. با اینکه سرب باعث سخت‌تر شدن و افزایش مقاومت در برابر حرارت بالا می‌شود، آلیاژی سمی محسوب شده و برای سلامتی بدن انسان مضر است. بنابراین بهتر است سیم لحیمی که از قلع بیشتری برخوردار است را برای لحیم کاری انتخاب نمایید.

بهترین برندهای سیم لحیم

سیم لحیم در برندهای مختلفی در بازار موجود است. از میان این برندها، برند آساهی و بهینکس جزو برترین و پرفروشترین برندهای سیم لحیم محسوب می‌شوند. آساهی یک برند مالزیایی بوده که از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. برای همین بسیاری از افراد از سیم لحیم آساهی برای لحیم کاری استفاده می‌نمایند. اما بهینکس یک برند ایرانی معتبر بوده که از نظر دمای ذوب و بخار ایجاد شده به آساهی شباهت زیادی دارد. دمای ذوب سیم لحیم بهینکس پایین و مقدار بخار ایجاد شده در آن اندک است. برای همین افرادی که قصد دارند هزینه کمتری جهت خرید سیم لحیم پرداخت نمایند، می‌توانند از سیم لحیم ایرانی بهینکس استفاده نمایند. در حال حاضر کلیه سیم لحیم‌های پرفروش و مطرح بازار، از فروشگاه گیت الکترونیک قابل خرید می‌باشد.

جمع بندی

سیم لحیم یکی از مهمترین لوازم فرایند لحیم کاری به حساب می‌آید و بدون آن نمیتوان این کار را انجام داد. برای همین لازم است پیش از شروع فرایند لحیم کاری، یک سیم لحیم با کیفیت را خریداری نمایید. سیم لحیم خوب (A Short Guide to Choosing Solder Wire) باید از دمای ذوب پایینی برخوردار باشد و در عرض چند ثانیه به خوبی ذوب شود. در صورتی که مدت زمان ذوب سیم لحیم بالا باشد، باعث آسیب به قطعات حساس خواهد شد. هنگام خرید سیم لحیم، به میزان قلع و سرب به کار رفته و ضخامت آن توجه داشته باشید و آن را در قطر مناسب خریداری نمایید.

سوالات متداول

1. سیم لحیم سرب دار بهتر است یا بدون سرب؟

از آنجایی که سرب ماده‌ای سمی است، سیم لحیم‌های حاوی سرب میتوانند تاثیرات نامطلوبی بر روی محیط زیست و سلامتی انسان‌ها داشته باشند. برای همین سیم لحیم بدون سرب، سالمتر است.

2. از شمش قلع بیشتر در کجا استفاده می‌شود؟

شمش قلع برای مونتاژ قطعات در تعداد انبوه کاربرد دارد.

3. بهترین سیم لحیم چه خصوصیاتی دارد؟

سیم لحیم خوب از نقطه ذوب پایینی برخوردار است و در عرض چند ثانیه ذوب می‌شود. همچنین این سیم‌ها از قلع بیشتری نسبت به سرب برخوردار هستند.