اسپری چرب و خشک در لحیم کاری چه تفاوتی با هم دارند؟

لحیم کاری یکی از فرآیندهای کاربردی است که از آن جهت اتصال قطعات به هم و یا مونتاژ برد الکترونیکی استفاده می‌کنند. برای انجام این فرآیند نیاز به تجهیزات خاصی است که برخی از آنها ضروری و برخی از آنها غیر ضروری و صرفا برای بهتر انجام شدن کار است. یکی از لوازمی که در لحیم کاری از آن میتوان استفاده کرد، اسپری است. اسپری‌های لحیم کاری در دو نوع چرب و خشک وجود دارند. اما تفاوت اسپری خشک و چرب در چیست و این اسپری‌ها چه کاربردی دارند؟ در ادامه با این موارد آشنا خواهیم شد.

لحیم کاری و نقش آن در صنعت الکترونیک

فرآیند لحیم کاری در صنعت الکترونیک، برای اتصال اجزا به یکدیگر و تشکیل یک یا چند اتصال الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر بخواهیم نقش این فرآیند را بیشتر شرح دهیم باید بگوییم که لحیم کاری از دو عملکرد پشتیبانی می‌کند. اولین عملکرد پشتیبانی مکانیکی و نگه داشتن اجزای یک مجموعه در کنار هم و دومین عملکرد پشتیبانی الکتریکی که برای ایجاد اتصالات الکتریکی مورد نیاز در یک مدار است. برای همین است که این فرآیند جزو فرآیندهای بسیار مهم و کاربردی در صنعت الکترونیک است و تمام افرادی که در این حیطه مشغول به کار هستند، باید با اصول لحیم کاری آشنایی داشته باشند.

لحیم کاری فرآیندی است که از طریق آن دو یا چند فلز با استفاده از فلز پر کننده مذاب (سیم لحیم یا قلع) به یکدیگر متصل می‌شوند. نقطه ذوب فلز پر کننده کمتر از فلزاتی است که باید به یکدیگر متصل شوند. از آنجایی که در این فرآیند نیاز به ماده پر کننده یا همان لحیم است، میتوان گفت لحیم کاری به جوشکاری کمی شباهت دارد. چرا که در جوشکاری نیز برای جوش دادن قطعات به هم از فیلر پر کننده و یا الکترود استفاده می‌شود. با این حال این دو فرآیند تفاوت‌هایی با هم دارند و هر یک در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بیشترین کاربردهای لحیم کاری

برای اتصال قطعات فلزی به هم میتوان از لحیم کاری استفاده کرد. در واقع این فرآیند کاربردهای زیادی دارد که از گذشته توسط افراد زیادی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از گذشته تا به امروز از لحیم کاری برای ساخت و تعمیر جواهرات و همچنین آلات موسیقی استفاده می‌شده است. از این فرآیند میتوان برای ایجاد پیوند بین دو قطعه فلزی استفاده کرد. حال این پیوند می‌تواند در لوازم آشپزخانه، لوله کشی، ساخت بردهای الکترونیکی موبایل و غیره باشد. برای همین است که امروزه این فرآیند نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارد و بسیاری از افراد در خانه نیز به کار با هویه و لحیم کاری می‌پردازند.

تمیز کاری محیط لحیم کاری با چه لوازمی انجام می‌شود؟

برای اینکه بتوان فرآیند لحیم کاری را به شکل با کیفیت و مستحکمی انجام داد، باید به نکات زیادی در این رابطه توجه شود. یکی از موارد مهم این است که پیش از شروع به کار، محیط کاملا تمیز شده و از مواد آلوده و گرد و غبار پاک شود. اما برای این کار از چه لوازمی میتوان استفاده کرد؟ در اینجا به مهمترین موادی که میتوان از آنها برای پاک کردن سطوح و محیط لحیم کاری استفاده کرد، اشاره می‌کنیم.

• تمیزکاری سطوح با روغن لحیم

روغن لحیم یکی از مواد بسیار مهم در صنعت لحیم کاری است که مزایای زیادی دارد. با استفاده از این روغن میتوان رطوبت برد را افزایش داده و با حفظ گرما سبب شکل‌دهی مناسب لحیم شد. همچنین روغن سطح برد را روان کرده و از به وجود آمدن گوی‌های لحیم کاری در حین کار جلوگیری می‌کند. با روغن لحیم میتوان سطح برد و همچنین نوک هویه را تمیز کرده و بر کیفیت کار افزود. زمانی که از روغن لحیم بر روی سطح کار استفاده کنید، محل از هرگونه چربی، رنگ و اکسید پاک می‌شود. لایه‌های اکسید به خاطر درجه حرارت بسیار بالا در لحیم کاری ایجاد می‌شوند و می‌توانند مانع از تماس الکتریکی در محل اتصال شوند. برای همین است که استفاده از پاک کننده‌هایی چون روغن لحیم بسیار مهم است. این مواد از ماده‌ای به نام کالوفین برخوردار هستند که قادر به حل اکسید و مواد زائد در خود می‌باشند. پس برای تمیز کاری برد و سطوح می‌توانید از روغن لحیم استفاده نمایید.

• تمیز کاری با روغن فلاکس

یکی دیگر از مواد موثر و شناخته شده در این زمینه، روغن یا خمیر فلاکس (فلکس) است. این ماده نیز در رفع و یا جلوگیری از ایجاد اکسیداسیون و حذف لایه‌های اکسید در محل اتصال نقش دارد و سبب بهتر انجام شدن فرآیند لحیم کاری می‌شود. در صورتی که اکسید روی سطح برد یا مدار چاپی باقی بماند، باعث سخت انجام شدن لحیم کاری شده و قطعه با سطح برد اتصال خوبی برقرار نخواهد کرد. برای همین با کمک این روغن میتوان کلیه سطوح را برای لحیم کاری آماده کرد.

• اسپری‌های تمیز کننده مخصوص

مواد دیگری که برای این کار می‌توانید از آنها استفاده کنید، اسپری تمیز کننده مخصوص لحیم کاری است. این اسپری‌ها یکی از بهترین ابزارها برای پاکسازی، حذف اکسیدها، رسوبات و روان‌سازی در محیط لحیم کاری می‌باشند. خصوصیت این اسپری‌ها این است که به برد آسیبی وارد نمی‌کنند و تمام لکه‌های چربی و گرد و غبار را از روی سطوح از بین می‌برند. با حذف مواد اضافی از روی برد میتوان فرآیند لحیم کاری را به شکل موثرتر و با کیفیت‌تری انجام داد. در رابطه با اسپری‌های لحیم کاری باید اشاره کرد که این اسپری‌ها در دو نوع خشک و چرب در بازار موجود هستند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارند و با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه با هر یک از اسپری‌های خشک و چرب لحیم کاری آشنا خواهیم شد.

اسپری چرب چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

اسپری چرب یا روغنی یک اسپری تمیز کننده و روان کننده سطوح است که از آن میتوان برای تمیزکاری سطوح در تجهیزات الکترونیک، کلیدها و ولوم‌ها، سوئیچ‌ها، قطعات متحرک کوچک، موتورهای الکتریکی ظریف، سلکتورها و قطعات دیگر استفاده کرد. اسپری چرب لحیم کاری می‌تواند اثر روان کنندگی داشته باشد و با ایجاد یک پوشش مانع از زنگ زدگی و اکسیداسیون سطوح شود. این اسپری برای یک بازه زمانی نسبتا طولانی، یک لایه چربی روی برد ایجاد می‌کند و اثر خود را بر روی آن می‌گذارد.

اسپری خشک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد ؟

اسپری خشک، یکی دیگر از اسپری‌های لحیم کاری است که میتوان برای تمیز کاری و پاک کردن کلیه چربی‌ها و رسوبات در محل اتصال از آن استفاده کرد. با این اسپری میتوان بدون آسیب رسانی به قطعات الکترونیکی، لکه‌های چربی و گرد و غبار را از روی قطعات حساس پاک کرد. از ویژگی‌های اسپری خشک میتوان به قابلیت پاک کردن قطعات حساسی چون رله، خازن و ترانزیستور و همچنین چربی‌زدایی از دکمه‌های دستگاه‌های الکترونیکی اشاره کرد. همچنین با این اسپری میتوان بقایای روغن لحیم از روی برد را از بین برد.

تفاوت اسپری خشک و چرب

در پاسخ به این سوال که اسپری خشک و اسپری چرب لحیم کاری چه تفاوتی با هم دارند، باید اشاره کرد که اسپری چرب برای روان کردن بسیاری از بخش‌ها کاربرد دارد. برای مثال میتوان از آن برای روان کردن ولوم‌ها، بخش‌هایی از بالا و پایین مدار موتور و مدارهای صنعتی استفاده کرد. همچنین اسپری چرب لحیم کاری، یک لایه چربی را روی مدار یا قطعه برای مدت زمانی به جای می‌گذارد. برای همین باید توجه داشته باشید که تنها در موارد ضروری و محدود از این اسپری استفاده کنید. دلیل آن هم این است که مواد موجود در اسپری چرب می‌تواند با ورود به لایه‌های زیرین IC و یا قطعاتی چون پتانسیومتر سبب ایجاد اشکال در قطعه شوند.

حال در رابطه با اسپری خشک باید اشاره کرد که این اسپری از مواد فرار و تینر ساخته می‌شود. برای همین از آن برای تمیزکاری پیچ و رله، ولوم‌های رسانا و نارسانا، پتانسیومتر، کنترلر سلکتور و موارد دیگر استفاده می‌شود. این اسپری مانع از تجمع سولفید و اکسید می‌گردد. علاوه بر این اسپری خشک لحیم کاری اثر چربی‌زدایی دارد و از آن میتوان برای پاک کردن برد و بخش‌هایی که در معرض قلع کاری قرار داشته‌اند استفاده کرد. نحوه استفاده اسپری خشک، بسیار راحت است و بر اساس دستورالعمل درج شده بر روی اسپری، میتوان از آن بر روی سطوح اشاره شده استفاده کرد.

جمع بندی

در این مطلب به تفاوت اسپری خشک و چرب اشاره داشتیم. همانطور که اشاره کردیم اسپری‌های چرب و خشک از جمله موادی هستند که برای تمیزکاری سطوح لحیم کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. حال این اسپری‌ها با هم تفاوت‌هایی دارند که مهمترین آن، مواد تشکیل دهنده و کاربرد اسپری‌ها است. اسپری خشک لحیم کاری، یک ماده پاک کننده و چربی‌زدای قوی است و میتوان از آن برای حذف چربی ناشی از لحیم کاری و تمیزکاری بسیاری از سطوح و قطعات استفاده کرد. با این اسپری میتوان قطعات حساسی چون رله‌های برق و سوئیچ‌ها را تمیز کرده و نگرانی از آسیب به مدارهای آنها نداشت. در صورتی که اسپری چرب یا روغنی، بیشتر جهت روانسازی بخش‌های متحرک در دستگاه الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو کاربرد آن نسبت به اسپری خشک محدودتر است.