هویه‌ها ابزارهای بسیار مهم در صنعت الکترونیک و لحیم کاری هستند. این لوازم نقش مهمی در لحیم کاری دارند و بدون آنها انجام این فرایند غیر ممکن است. از آنجایی که صنعت الکترونیک با پیشرفت زیادی روبرو بوده است، ابزارهای این کار نیز با تغییرات زیادی همراه شده‌اند. برای مثال هویه‌ها دیگر تنها شامل هویه‌های معمولی و ساده نیستند و شامل مدل‌های جدید و خاصی نیز می‌باشند. هویه پنسی یا دو سر یکی از این هویه‌ها است که در میان بسیاری از افراد ناشناخته است. این هویه از شکل و ظاهر خاصی برخوردار می‌باشد و برای مصارف به خصوصی کاربرد دارد. در این مطلب قرار است با هویه پنسی بیشتر آشنا شویم و به مزایا و کاربردهای آن پی ببریم.
هویه پنسی چیست؟
هویه پنسی که به هویه دو سر نیز معروف است، یکی از انواع هویه بوده که از ظاهر متفاوتی نسبت با سایر هویه‌ها برخوردار است. دلیل نامگذاری این هویه به هویه دو سر این است که بر خلاف هویه‌های معمولی که دارای یک سر هستند، این هویه‌ها به دو بخش تفکیک شده و شامل دو سر مجزا می‌باشند. نوک این هویه‌ها هم ظاهر متفاوتی دارد و بر خلاف هویه‌های دیگر از سر صافی برخوردار نیستند. سر نوک هویه پنسی، به شکل موربی بوده و مایل به درون است. به طور کلی ظاهر این هویه با هویه‌های معمولی تفاوت زیادی دارد و از شکل خاص و متمایزی برخوردار می‌باشند. برای استفاده از هویه پنسی، باید هر دو دسته آن به سمت داخل فشار داده شود تا نوک‌های آن به هم نزدیک گردند. با نزدیک شدن نوک‌های هویه پنسی، میتوان آن را به محل مورد نظر نزدیک کرده و اقدام به عمل مونتاژ یا دمونتاژ کرد.
کاربرد هویه‌های پنسی چیست؟
با توجه به ساختار هویه پنسی میتوان اینطور گفت که این هویه‌ها برای مونتاژ یا دمونتاژ سریع قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. زمانی که قرار باشد با یک هویه معمولی قطعه‌ای را دمونتاژ کرد، باید با اعمال حرارت به اطراف قطعه موجب ذوب شدن قلع و جدا شدن آن از روی مدار شد. اما اگر از هویه پنسی و دو سر برای این کار استفاده شود، هر دو سر هویه بر روی اطراف قطعه قرار گرفته و سبب ذوب سریع‌تر و جدا شدن قطعه از روی برد می‌شوند. برای همین با استفاده از هویه پنسی میتوان بر سرعت کار خود افزوده و عمل لحیم کاری را با سرعت و دقت بیشتری انجام داد. علاوه بر این، از آنجایی که برخی از قطعات SMD بسیار ریز هستند، برای کار بر روی آنها باید از لوازم به خصوصی استفاده کرد. قطعات SMD کوچک از پایه‌های ریز و بسیار حساسی برخوردار هستند که نسبت به الکتریسیته حساسیت زیادی دارند. برای همین برای کار بر روی این قطعات، میتوان از هویه‌های پنسی موجود در بازار استفاده کرد. برخی از این هویه‌ها از مواد ضد الکتریسیته ساخته شده‌اند و هنگام کار بر روی قطعه، باعث ایجاد شوک و هیچ آسیبی به آن نمی‌شوند. از این رو میتوان با خیال آسوده از این هویه‌ها استفاده کرده و برای مونتاژ و دمونتاژ قطعات SMD ریز و کوچک استفاده کرد. از هویه‌های پنسی برای تعمیرات موبایل استفاده زیادی می‌شود.
انواع هویه‌های پنسی و دو سر موجود در بازار
هویه‌های پنسی همچون دیگر هویه‌ها، در مدل‌ها و برندهای مختلفی در بازار موجود هستند. برخی از این هویه‌ها از سر بسیار باریک و نوک تیزی برخوردارند که از آنها اغلب برای برداشتن قطعات SMD بسیار ریز و کوچک استفاده می‌شود. برای همین بسته به اینکه قرار است بر روی چه قطعه‌ای اقدام به کار کنید، باید از هویه پنسی با نوک مناسب استفاده نمایید. بیشتر این هویه‌ها از قابلیت تعویض نوک برخوردار هستند و میتوان اندازه نوک‌ها را بر اساس نوع قطعه تغییر داد. برای تعویض نوک هویه دو سر، نیازی به ابزار خاصی نبوده و میتوان این کار را خیلی راحت انجام داد. برخی از هویه‌های دو سر به همراه پایه نگهدارنده و اسفنج برای تمیزکاری نوک هویه ارائه می‌شوند. خرید این هویه‌ها مزایای زیادی دارد و از آسیب‌دیدگی به نوک هویه در حین کار جلوگیری می‌نماید. برخی از هویه‌های پنسی به صورت مستقیم به برق شهری وصل می‌شوند و با اتصال به برق، آماده به کار می‌شوند. اما برخی از آنها نیاز به استیشن دارند. بنابراین هویه‌های دو سر را از نظر شرایط کاری میتوان به دو دسته متصل به برق و متصل به استیشن تقسیم کرد.
نحوه جدا کردن ICهای دو طرفه بدون هیتر با هویه پنسی
اگر قصد جدا کردن قطعات خاصی از روی IC داشته باشید، می‌توانید این کار را با استفاده از هویه پنسی یا هویه دو سر انجام دهید. برای این کار باید با استفاده از یک پنس معمولی قطعه مورد نظر خود را بگیرید و سپس از طریق حرارت هویه پنسی، اقدام به جدا کردن آن از روی مدار نمایید. سرهای هویه دو سر، دور قطعه مورد نظر حائل شده و سپس ایجاد حرارت بر روی آن و جدا شدن آن از روی مدار می‌گردند. در واقع با اعمال حرارت هویه بر روی پایه‌های قطعه، میتوان آن را از روی برد جدا کرده و سپس با استفاده از یک پنس معمولی آن را از روی برد برداشت. علاوه بر این، از هویه پنسی میتوان برای جدا کردن همزمان دو محل اتصال استفاده کرده و از این طریق به سرعت کار افزود. این کار بسیار ساده است و تنها نیاز به کمی تمرین و تمرکز دارد. با این حال اگر از تجربه هویه کاری بر روی برد الکترونیکی برخوردار نیستید، روش جدا کردن IC به وسیله هویه پنسی مناسب شما نمی‌باشد؛ چرا که در این روش احتمال جدا شدن پدها از روی مدار چاپی و همچنین کج شدن پایه‌های آی سی وجود دارد. بنابراین بهتر است در ابتدا مهارت خود را برای کار بر روی برد افزایش دهید و سپس به سراغ استفاده از هویه دو سر برای جدا کردن IC از روی برد بروید.
چه هویه‌ای را برای لحیم کاری انتخاب کنیم؟
اکثر مبتدیان کار خود را با ابزارهای ساده و ارزان شروع می‌کنند و پس از بهبود مهارت‌هایشان، آنها را ارتقا می‌دهند. با این حال باید بدانید که هر چقدر هویه انتخاب شده از کیفیت بیشتری برخوردار باشد، لحیم کاری با کیفیت بالاتری انجام می‌شود. بنابراین برای انتخاب و خرید هویه باید دقت زیادی داشته باشید و به نکات مهمی هنگام خرید توجه نمایید. در اینجا به چند نکته مهم در رابطه با انتخاب و خرید هویه اشاره می‌کنیم تا بتوانید بهترین هویه را برای خود انتخاب کنید.
-
ترجیحا از هویه‌های با دمای متغیر استفاده کنید
هویه ایده‌آل نه تنها باید گرمای لازم برای لحیم کاری را فراهم کند، بلکه باید این کار را به شیوه دقیق و کنترل شده‌ای انجام دهد. لحیم کاری بر روی قطعات مختلفی صورت می‌گیرد و برای هر یک از آنها به دمای خاصی نیاز است. برای همین بهترین هویه، هویه‌ای است که بتوان دمای آن را کنترل کرده و بر روی مقدار متناسبی قرار داد. هرگونه اشتباه در انتخاب دمای هویه، باعث می‌شود تا قطعه دچار سوختگی شده و یا لحیم سرد شکل بگیرد.
-
به وات و دمای هویه توجه داشته باشید
وات و توان هویه بیانگر این است که عنصر گرمایشی با چه سرعتی میتواند دمای نوک هویه را افزایش دهد. برای مثال یک هویه 25 واتی ممکن است در حدود یک دقیقه طول بکشد تا به دمای 60 درجه فارنهایت رسیده و به خوبی داغ شود. در صورتی که یک هویه 130 واتی در عرض چند ثانیه به این دما می‌رسد. بنابراین توان و وات هویه مسئله مهمی است و باید به آن توجه شود. اگر جزو افراد حرفه‌ای هستید و زمان کار برایتان اهمیت زیادی دارد، باید به این موارد نیز توجه داشته باشید.
-
از نوک هویه با کیفیت استفاده کنید
هر هویه دارای نوک خاصی بوده که میتوان آن را بر اساس نوع پروژه عوض کرد. شکل و کیفیت نوک هویه نقش مهمی در دستیابی به گرمای کنترل شده و یکنواخت دارد. بیشتر هویه‌های ارزان قیمت، معمولا از یک نوک مخروطی شکل برخوردار هستند و شامل نوک‌های دیگر نمی‌باشند. با این که نوک‌های مخروطی برای برخی از امور لحیم کاری مناسب هستند، اما برای تمام کارها و قطعات ایده‌آل نیستند. برای مثال برای قطعات SMD ریز نمیتوان از همان نوک مخروطی پهن استفاده کرد. این قطعات نیاز به نوک‌های باریک‌تر دارند تا عمل انتقال گرما در آنها به خوبی صورت گیرد.
هویه الکتریکی و غیر الکتریکی چیست؟
اگر بخواهیم هویه‌ها را از نظر منبع تولید گرما تقسیم بندی کنیم، با دو دسته الکتریکی و غیر الکتریکی مواجه می‌شویم. هر یک از این دسته‌ها نیز شامل انواع هویه‌های مختلف هستند که به آنها اشاره می‌کنیم.
در هویه‌های الکتریکی هیتر سیمی، هیتر سرامیکی و یا نوک هویه به عنوان منبع تولید گرما در نظر گرفته می‌شود. در هویه‌های سرامیکی منبع گرمایی همان هیتر سرامیکی و در هویه‌های قلمی با هیتر سیمی، منبع گرمایی همان هیتر سیمی است. همچنین در هویه‌های ترانسی گرما از خود نوک هویه تامین می‌شود.
در هویه‌های غیر الکتریکی منبع گرمایی از شعله آتش تامین می‌شود. شعله آتش در این هویه‌ها میتواند روی خود هویه بوده و یا از یک منبع دیگری چون کوره تامین گردد. برای مثال در هویه گازی در بخش نزدیک به نوک هویه، یک سرشعله کوچک وجود دارد که عملکرد آن همچون فندک است. حرارت حاصل از سوختن گاز به نوک هویه منتقل شده و آن را گرم می‌نماید.
بررسی انواع هویه از جهات دیگر
- هویه‌ها از نظر توان حرارتی: برای کار بر روی سطوح کوچک باید از هویه با توان حرارتی کمتر و برای سطوح بزرگتر باید از هویه با توان حرارتی بالاتر استفاده کرد. هویه‌های زیادی هستند که از قابلیت تنظیم و تغییر توان حرارتی برخوردار هستند. بنابراین میتوان از این هویه‌ها نیز استفاده کرد.
- شرایط حمل هویه‌ها: هویه‌ها را از نظر شرایط حمل نیز میتوان دسته بندی کرد. هویه‌هایی مانند هویه‌های باتری خور، شارژی، گازی و چکشی غیر الکتریکی از انواع دستگاه‌های قابل حمل هستند. یعنی میتوان این هویه‌ها را در هر محیطی بدون نیاز به اتصال به برق استفاده کرد. از این رو اگر هویه نیاز به منبع برق شهری داشته باشد، قابل حمل نبوده و باید حتما در فضاهای داخلی مورد استفاده قرار بگیرد.
- AC یا DC بودن هویه: از دیگر انواع هویه میتوان به نوع جریان AC یا DC اشاره کرد که به جریان مستقیم و معکوس اشاره دارد.
تفاوت هویه پنسی با هویه ترانسی
از دیگر انواع هویه میتوان به نوع ترانسی اشاره کرد که در این هویه‌ها یک ترانس وجود دارد که برق شهر به سیم پیچ اولیه آن وصل می‌شود. سیم پیچ دوم نیز به نوک هویه متصل می‌گردد. از آنجایی که سیم پیچ ثانویه تعداد دور کم و ضخامت زیادی دارد، جریان بالایی را تامین می‌کند. جریان از نوک این هویه‌ها عبور کرده و سبب گرم شدن آن می‌شود. در واقع در هویه‌های ترانسی، نوک هویه همان هیتر به حساب می‌آید. با این حال باید اشاره شود که روشن بودن دائم این هویه میتواند منجر به سوختن آن شود. از این رو تنها در زمان لحیم کاری باید هویه ترانسی را به برق متصل کرد. پس هویه ترانسی همچون هویه پنسی، از انواع هویه‌های غیر قابل حمل است و نیاز به اتصال مستقیم به برق دارد.
از دیگر خصوصیات هویه ترانسی میتوان به توان حرارتی بالاتر آن نسبت به هویه‌های قلمی و همچنین سرعت داغ شدن بالایشان اشاره کرد. این هویه‌ها از نوع AC هستند و برای بسیاری از کاربردهای عمومی قابل استفاده می‌باشند.
جمع بندی
هویه‌های لحیم کاری انواع مختلفی دارند و در اشکال متفاوتی در بازار موجود هستند. هویه پنسی یکی از انواع هویه بوده که همچون هویه‌های معمولی شناخته شده نیست؛ اما این ابزار بسیار پر کاربرد است و برای امور خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هویه پنسی که به آن هویه دو سر هم می‌گویند، برای کار بر روی قطعات SMD حساس و کوچک بسیار مناسب است. این هویه جهت افزایش سرعت کار و کار بر روی دو بخش مجزا به طور همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این زمینه‌ها بسیار موثر عمل می‌کند. بنابراین افرادی که بر روی این قطعات، خصوصا قطعات موبایلی کار می‌کنند، می‌توانند از هویه پنسی استفاده کرده و عمل مونتاژ و دمونتاژ قطعات را به راحتی و با کیفیت بالا انجام دهند.
